Tafakkur avlodi

ЎЗБЕКИСТОНДА ПАХТА ЯККАҲОКИМЛИГИНИНГ 
ЎРНАТИЛИШИ ВА УНИНГ НАТИЖАЛАРИ
137
гектаридан 34 центнер, Ленин номли, «Социализм» 
ва «Қизил Октябрь» колхозлари 30 ц/га; Термиз ту
-
манидаги «Октябрь 40 йиллиги» колхози 32 ц/га, 
шу колхознинг Э.Норбоев ва Б.Раҳмоновлар бошчи
-
лигидаги илғор бригадалар эса гектаридан 40-45 
центнердан ингичка толали пахта етиштирдилар. 
Давлатга ҳаммаси бўлиб 71,2 минг тонна ингичка 
толали пахта топширилди. Вилоят қишлоқ хўжали
-
гида ингичка толали пахтанинг салмоғи 20,6 фои
-
зини ташкил қилди
269
. 
1966 йилда вилоятда экиладиган ингичка тола
-
ли пахтанинг асосий нави 5904-И бўлиб, 3- тип тола 
берар, бу нав пахта фузарноз вилти ва қора илдиз 
чириш касалликларига чидамли бўлмагани сабабли 
ўрнига С-6002 нави экилди. Бу нав 2 тип тола бера
-
ди, фузариоз касаллигига чидамли бўлса-да, аммо 
макроспориоз касаллигига бардош беролмади. Ви
-
лоят қишлоқ хўжалик тажриба станцияси томони
-
дан чиқарилган Т3, Т7, Т8 навлари 2 илдиз чириш 
касалликларига чидамли, 5904-И навига нисбатан 
анча юқори ҳосилли бўлиб, бир неча кун эрта етил
-
ганлиги билан иқтисодий фойда келтирди. Ўзбекис-
тон Пахта уруғчилиги ва селекцияси институти то
-
монидан чиқарилган С-6028, С-6029, С-6030, С-6033, 
С-6034, 8022 навлари ҳам юқоридаги Т-3, Т-7, Т-8 
нав ларига ўхшаб катта иқтисодий самара берди. 
Шу даврда Сурхондарё вилоятида иккита элита- 
уруғчилик тажриба хўжалиги бор эди. Биринчиси 
Шерободдаги «Партия ХХII съезди» совхозида жой
-
лашган бўлиб, у ерда С-6002 нави, иккинчиси Тер
-
миздаги «Намуна» колхозида жойлашиб, 5904-И 
нави устида иш олиб борилган. 
269 
Истомин М.С. Сурхондарёда ингичка толали пахтадан юқори ҳо
-
сил олиш агротехникаси. –Б.13.

---

Якубова Диларам Таджиевна
138
Пахтачиликнинг оғир ва серхаражат иш эканли
-
гини ҳисобга олиб, КПСС МК ва СССР Министрлар 
Совети 1969 йил 13 февралда «Колхозлар, совхоз
-
лар ва давлатга қарашли бошқа қишлоқ хўжалик 
корхоналари ҳамда ташкилотлари томонидан дав
-
латга сотиладиган пахтанинг харид нархини оши
-
риш тўғрисида» қарор қабул қилди. Унга кўра, пах
-
та харид нархининг 15% оширилди. Шу ҳисобига 
вилоят колхозлари 1969 йилда 15 млн. сўм фойда 
қилдилар
270
.
Хуллас, вилоятда пахта майдонларининг кен
-
гайиши билан бир қаторда ишга бўлган муносабат 
ҳам ўзгартирилди. Марказ томонидан Ўзбекистон 
қишлоқ хўжалигига жуда катта миқдорда маблағ 
ажратилди. Пахтанинг харид нархлари оширилди. 
Колхоз ва совхозларнинг иқтисодий қуввати орт
-
ди. Пахта теримида машиналар меҳнатидан фой
-
даланиш йўлга қўйилди. Кучли тарғибот-ташвиқот 
ишларининг олиб борилиши, илғорларга турли 
орден ва медаллар ҳамда юксак унвонларнинг бе
-
рилиши, моддий ва маънавий рағбатлантириш 
туфайли одамларда пахта етиштиришга бўлган 
қизиқиш янада кучайди. Шу билан бирга ушбу ўз
-
гаришлар бир томонлама бўлди. Асосий эътибор 
фақат пахтачиликка қаратилиб, бошқа соҳаларга 
унчалик аҳамият берилмади. Узоқ давом этадиган 
пахта йиғим-терим ишларига ёш болалар ва талаба
-
ларнинг жалб қилиниши уларнинг ўқиши ва сало
-
матлигига салбий таъсир кўрсатди. Аста-секинлик 
билан уларда пахта сиёсатига нисбатан норозилик 
кайфияти уйғона бошлади. 
270 
Саъдуллаев С. Ўзбекистон меҳнаткашларининг пахтачиликни 
янада юксалтириш учун кураши. Тарих фан. ном. учун диссертация. 
–Б. 145.

---