Tadqiqotlari

Axborot izlash vositalari
 
Axborot  izlash  vositalarini  tashkil  qilish  va  foydalanish  tamoyili  bo‘yicha 
quyidagi vositalarni ajratib ko‘rsatish mumkin:
 
 
➢
 
qidiruv mashinalari – axborot izlashning asosiy vositasi hisoblanadi, chunki 
Internet  web-serverlarining  aksariyati  indekslarini  qamrab  oladi.  Biroq  aynan  shu 
ustunlik uning kamchiligi ham bo‘lib chiqadi. Har qanday so‘rovga ular, odatda juda 
katta  hajmda  axborot  beradilarki,  bu  ma’lumotlarning  orasida  foydalanuvchi  uchun 
kerakli axborot juda kam bo‘ladi; 
➢
 
qidiruv  metavositalari  –  qidiruv  argumentlarini,  ya’ni  tayanch  so‘zlarni  bir 
vaqtning  o‘zida  bir  nechta  qidiruv  tizimlariga  berish  yo‘li  bilan  so‘rovni  bajarish 
jarayonini  tezlashtirishga  imkon  beradi.  Qidiruv  qamrovi  kengayib,  jarayon 
tezlashgan  sharoitda  bu  usul  so‘rov  bilan  ishlash  natijalari  bir  nechta  tizimdan  kelib 
tushganda  ularni 
vaqt  bo‘yicha 
muvofiqlashtirish  zarurati  bilan  bog‘liq 
kamchiliklarga ham ega bo‘ladi; 
➢
 
ixtisoslashgan  qidiruv  vositalari    –  «o‘rgimchak-dasturlar»  bo‘lib, 
avtomatik rejimda web-sahifalarni ko‘rib chiqadi va kerakli axborotni qidirib topadi. 
Ularning  ishlash  mexanizmi  qidiruv  tizimlari  o‘z  indeks  jadvallarini  yaratishda 
foydalanuvchi mexanizmga yaqin; 
➢
 
kataloglar  –  qidiruv  mashinalari  kabi  Internetdan  foydalanuvchilar 
tomonidan  zarur  axborotni  topish  uchun  foydalaniladi.  Katalog  barcha  ma’lumotlar 
foydalanuvchilar  tashabbusi  bilan  kiritiluvchi  iyerarxik  tashkil  qilingan  tuzilmani 
ifodalaydi.  Natijada  ulardagi  axborot  hajmi  qidiruv  tizimlariga  nisbatan  biroz 
cheklangan,  biroq  shu  bilan  bir  paytda  ularning  asosida  yotuvchi  iyerarxik  mavzu 
tuzilmasi sababli ancha tartibga solingan bo‘ladi.