Тақдимот молиявий натижалар ва рентабеллик таҳлили

Даромадлар ва харажаталар элементлари қуйидагича аниқланади.

• Даромадлар ва харажаталар элементлари қуйидагича аниқланади.
• Даромадлар - бу ҳисобот даврида иқтисодий фойданинг активларнинг оқими ёки кўпайиши шаклида ўсиши ёки пассивларнинг қатнашчиларнинг капиталдаги омонатларидан фарқ этувчи ўсишига олиб келувчи камайишидир.
• Харажатлар – ҳисобот даврида иқтисодий фойданинг активларнинг чиқиб кетиши ёки улардан фойдаланиш шаклида камайиши, шунингдек , қатнашчилар ўртасида капиталнинг камайишига олиб келувчи мажбуриятларнинг юзага келишидир.
• Ўзбекистон Республикаси "Молиявий ҳисоботни тайёрлаш ва тақдим этиш учун концептуал асос" номли БХМСда даромад ва харажатларга қуйидагича таъриф берилган:
• Даромадлар - ҳисобот даврида активларнинг кўпайиши ёхуд мажбуриятларнинг камайишидир.
• Харажатлар - ҳисобот даврида активларнинг камайиши ёхуд мажбуриятларнинг кўпайишидир.
• Даромад ва харажатларни аниқлаш уларнинг асосий хусусиятларини белгилайди, аммо уларни молиявий натижалар ҳисоботида акс эттиришда талаб қилинадиган мезонларни аниқлашни мақсад қилиб қўймайди.

Молиявий натижалартўғрисидаги ҳисобот таҳлилида даромад ва харажатларнинг ўзаро фарқланишидаги ҳолатга баҳо берилади. Молиявий натижалар фойда ва зарарларнинг шаклланиш қаторлари бўйича ўзгаришлари ўрганилади. Фойда ва зарарларнинг омилли таҳлили олиб борилади. Корхонада молиявий натижавийликни яхшилаш юзасидан ички имкониятларнинг мавжудлиги ва уларни йўлга қўйишнинг чора ва тадбирлари белгиланади. Корхонанинг фойдалилик даражаасини характерловчи рентабеллик кўрсаткичи ва унинг омилли таҳлили ўтказилади.

• Молиявий натижалартўғрисидаги ҳисобот таҳлилида даромад ва харажатларнинг ўзаро фарқланишидаги ҳолатга баҳо берилади. Молиявий натижалар фойда ва зарарларнинг шаклланиш қаторлари бўйича ўзгаришлари ўрганилади. Фойда ва зарарларнинг омилли таҳлили олиб борилади. Корхонада молиявий натижавийликни яхшилаш юзасидан ички имкониятларнинг мавжудлиги ва уларни йўлга қўйишнинг чора ва тадбирлари белгиланади. Корхонанинг фойдалилик даражаасини характерловчи рентабеллик кўрсаткичи ва унинг омилли таҳлили ўтказилади.
• Таҳлил молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисоботни ўқиш, вертикал таҳлил, горизонтал таҳлил, трендли таҳлил ва кўрсаткичларни аниқлаш усулларида олиб борилади. Молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисоботни ўқишда унинг сатрлар бўйича кўрсаткичлар тартибланишига, молиявий натижавийликни характерловчи умумий каторларнинг қиймат ифодаси, ҳисобот даври ва ўтган йилнинг шу даври бўйича маълумотларга умумий изоҳ берилади.
• Вертикал таҳлилда молиявий натижаларнинг шаклланишини бир қаторли ва кўп қаторли усулларида ўзаро фарқланишларга ва нисбий ўзгаришлар баҳо берилади.
• Горизонтал таҳлилида эса молиявий натижаларнинг бўйламасига таркибланиши ва уларнинг ўзгаришлари ўрганилади.
• Асосли ёки тренд таҳлилида молиявий натижалар ва уларнинг йиллар бўйича ўзгариши, динамикаси ёки асос йилига нисбатан ўзгаришдларига баҳо берилади.

• Молиявий натижаларни шакллантириш

• Маҳсулот сотишдан олинган ялпи фойда= ССТ-ИТ

• Асосий фаолиятдан кўрилган фойда (зарар) = ЯФ-ДХ+БД

• Умумхўжалик фаолиятидан олинган
• фойда (зарар) = АФФ+МД-МХ

• Солиқ тўлагунга қадар фойда = УФФ+ФФ-ФЗ

• Соф фойда = СТФ-ДС-БС

• ЯФ= ССТ-ИТ бунда,
• ЯФ – ялпи фойда;
• ССТ – сотишдан олинган соф тушум;
• ИТ – сотилган маҳсулотнинг ишлаб чиқариш таннархи;
• АФФ = ЯФ-ДХ+БД-БЗ, бунда,
• АФФ – асосий фаолиятдан олинган фойда;
• ДХ – давр харажатлари;
• БД – асосий фаолиятдан олинган бошқа даромадлар;
• БЗ – асосий фаолиятдан кўрилган бошқа зарарлар;
• УФ = АФФ+МД-МХ, бунда,
• УФ – умумхўжалик фаолиятидан олинган фойда;
• МД – молиявий фаолиятдан олинган даромадлар;
• МХ – молиявий фаолият харажатлари;
• СТФ = УФ+ФП-ФЗ, бунда,
• СТФ – солиқ тўлагунгача олинган фойда;
• ФП – фавқулодда вазиятлардан олинган фойда;
• ФЗ – фавқулодда вазиятлардан кўрилган зарар;
• СФ = СТФ-ДС-БС, бунда,
• СФ – соф фойда;
• ДС – даромад (фойда)дан тўланадиган солиқ
• БС – бошқа солиқлар ва тўловлар.

• Махсулот сотишдан олинган фойда

• Асосий фаолиятдан кўрилган фойда

• Умумхужалик фаолиятидан олинган фойда

• Соф фойда

• Фавкулодда фойда

• Фойданинг туркумланиши

1-жадвал
“Маҳалла муруввати” масъулияти чекланган жамияти молиявий натижаларининг таркиби, тузилиши ва динамикасининг таҳлили
№	Курсаткичлар	2010 йил		2011 йил		Узгариши (+,-)
		минг сум	%	минг сум	%	минг сум	%
А	1	2	3	4	5	6=4-2	7=5-3
1	Маҳсулот (иш, хизмат)ларни сотишдан соф тушум	52 637	100	221 960	100	169 323	-
2	Сотилган маҳсулот (иш, хизматларнинг таннархи)	40 986	78	162 160	73	121 174	-4,8
3	Сотишдан тушган ялпи молиявий натижа	11 651	22	59 800	27	48 149	4,8
4	Давр харажатлари, жами	7 526	14,3	24 837	11	17 311	-3,1
	шу жумладан:
	сотиш харажатлари
	маъмурий харажатлар	3 932	7,5	7 044	3	3 112	-4,3
	бошқа операцион харажатлар	3 594	6,8	17 793	8	14 199	1,2
5	Асосий фаолиятнинг бошка даромадлари	897	2	710	0	-187	-1,4
6	Асосий фаолиятнинг фойдаси	5 022	10	35 673	16	30 651	6,5
7	Даромад (фойда) солиғини тўлагунга қадар фойда	5 022	10	35 673	16	30 651	6,5
8	Даромад (фойда) солиғи	4 037	7,67	17 814	8,03	13 777	0,4
9	Ҳисобот даврининг соф фойдаси	985	1,87	17859	8,05	16874	6,2

2-жадвал «Маҳалла муруввати» масъулияти чекланган жамиятининг маҳсулот сотишдан олинган фойдаси ва унинг ўзгаришини омилли таҳлили

Кўрсаткичлар	Утган йили	Ҳисобот йили ўтган йил танннархида	Ҳисобот йили
1	2	3	4
1. Маҳсулот (иш, хизмат)лар сотишдан олинган соф тушум, минг сўм	52 637	115260	221 960
2. Сотилган маҳсулот (иш, хизмат)ларнинг ишлаб чиқариш таннархи, минг сўм	40 986	89748	162 160
3. Маҳсулот (иш, хизмат)лар сотишдан олинган ялпи фойда, минг сўм	11 651	25512	59 800