Тадбиркорлик ҳуқуқи

3-§. Ишни баҳолаш

Пудрат шартномасида бажариладиган ишнинг баҳоси ёки уни аниқлаш усуллари кўрсатилади. Улар шартномада кўрсатилган бўлмаса, ишнинг баҳоси Фуқаролик кодекси 356-модцасининг тўртинчи қисмига мувофиқ белгиланади. Бу қонунда белгиланишича, «...ҳақтўлашни назардатугадиган шартаомада баҳо назарда тутилмаган ва шартнома шартлари бўйича белгиланиши мумкин бўлмаган ҳолларда шартномани бажарганлик учун ўхшаш вазиятларда одатда шундай товарлар, ишлар ёки хизматлар учун олинадиган баҳо бўйича ҳақ тўланиши керак...»
Пудрат шартномаси бўйича бажариладиган ишнинг баҳоси ишни бажариш билан боғлиқ пудратчининг барча харажатлари, чиқимлари (масалан, тикиш учун кетадиган материаллар, ясаш, ямаш, барпо этишга сарфланган нарсалар қиймати, агар улар буюртмачи томонидан тақдим эталган бўлмаса) ҳамда бажарган иш учун тўланадиган ҳақдан иборат бўлади.
Пудратчи томонидан бажариладиган ишнинг баҳоси смета (харажат ва чиқимлар рўйхати) тузиш йўли билан аниқланади. Смета қатьий ёки тахминий бўлиши мумкин. Агар шартнома тузиш пайтида кейинчалик бажарилиши лозим бўлган ишни ва зарур материаллар миқдорини олдиндан аниқлаш имконияти бўлмаса, бундай ҳолларда тахминий смета тузилади. Сметанинг тахминяй бўлишлиги шартномада ёки сметанинг ўзида алохдца қайд этилган бўлиши керак. Қдтьий смета бўйича шартноманинг аниқ қиймати муайян ишлар учун белгиланган баҳода тарафларнинг келишуви билан аниқ белгиланади. Иш пудратчи томонидан тузилган смета бўйича бажарилган тақцирда, смета буюртмачи томонидан тасдиқланган бўлиши лозим. У тасдиқланган пайтдан бошлаб кучга киради ва пудрат шартномасининг бир қисми ҳисобланади. Агар пудратчи томонидан бажариладиган ишнинг баҳоси шартаомада қатъий ёки тахминий қилиб белгиланган бўлмаса, шартнома бўйича бажариладиган ишнинг баҳоси қатьий белгиланган деб ҳисобланади.
Пудратчи томонидан ишни бажариш жараёнида қўшимча иш бажариш зарур бўлиб қолса ва шу сабабли ишнинг тахминий белгиланган баҳосини анча оширишга тўғри келса, бу ҳакда буюртмачини ўз вақгида огохлантириши шарт. Пудратчи томонидан тахминий сметани ошириш зарурлиги хусусида огохлантирилгаидан кейин буюртмачи тахминий сметани оширишга рози бўлмаса, пудратчи шартномадан воз кечишга ҳақли. Бундай ҳолда шартномани бекор қилган пудратчи буюртмачидан ишнинг бажарилган қисмининг баҳосини тўлашни талаб қилишга ҳақли бўлади. Агар смета қийматининг оширилиши пудратчи билан боғлиқ б;^члса, буюртмачи сметадан ортиқча сарфланган харажатларни тўламасдан мажбуриятнинг бажарилишини пудратчидан талаб қилиш ҳуқуқига эга бўлади.
Буюртмачи пудрат шартномасида кўрсатилган ишнинг баҳосини ошириш зарурлиги ҳақида ўз вақгида огоҳлантириши шарт. Агар пудрат шартномасида кўрсатилган ишнинг баҳосини ошириш зарурлиги ҳақида буюртмачини ўз вақтида огохлантирмаган бўлса, пудратчи сметадан ортиқча харажатларни ўз ҳисобига ўтказиб, шартнома бўйича олинган бурчни бажаришга мажбур. Лекин у шартномада кўрсатилган баҳо бўйича ҳақолиш ҳуқуқини саклаб қолган хрлда шартномани бажаради. Қўшимча қилган меҳнати учун ҳақолишга ҳақли бўлмайди.
Пудрат шартномаси бўйича қать^й сметани қоида бўйича тарафлар ўзгартмришга ҳакли эмас. Ҳасто бажарилишм юержбўлган ишнинг тўла эфжмини ёки бунинг учун зарур харажатларни пудрат шартномаси тузилаётган пайтда назарда тугиш имконияти бўлмаган ҳолларда ҳам тарафлар сметани ошириш ёки камайтиришни талаб қилишга ҳақли эмас.