I. Shumpeter tadbirkorlik foydasi nazariyasini ishlab chiqadi. Uning fikriga ko'ra, iqtisodiy jarayonda innovatsiyalardan olinadigan foyda miqdori faqat tadbirkorlik foydasining asosini tavsiflaydi va umumiy qiymat foyda nafaqat tadbirkorlik foydasi harakatiga bog'liq bo'lgan dinamikani ochib beradi. " Tadbirkorlik foydasi - bu barcha xarajatlarni qoplaganidan so'ng, birinchi navbatda, tadbirkor nuqtai nazaridan bepul bo'lgan mablag'larning bir qismi.
Foyda tushunchasi
Foyda — tovarlar va xizmatlarni sotishdan olingan daromadning bu tovarlarni ishlab chiqarish va sotish xarajatlaridan ortiq qismi. Korxonalar va tadbirkorlar xoʻjalik faoliyati moliyaviy natijalarining asosiy koʻrsatkichlaridan biri. Bozor iqtisodiyoti sharoitida “FOYDA” tushunchasi tadbirkorlik faoliyati uchun to’lanadigan haq bilan bog’liq: - bu daromad va korxonaning ishlab chiqarish va moliyaviy faoliyatidagi barcha harajatlar o’rtasidagi farq.
“FOYDA” tushunchasi uch o’lchovli nuqtai nazardan ko’rib chiqish mumkin:
“FOYDA” tushunchasi uch o’lchovli nuqtai nazardan ko’rib chiqish mumkin:
1.Foyda iqtisodiy kategoriyasi sifatida;
2.Moliyaviy natija sifatida foyda;
3.Daromad naqt pul to’plash shakli sifatida.
Tadbirkorlik daromadi
Tadbirkorlik qobiliyatining o’ziga xos to’lovi bor – bu tadbirkorlik daromadidir.
Tadbirkorlik faoliyati – tadbirkorlikdan olingan daromatdir. Hozirgi kunda tadbirkorlik faoliyatining asosiy shakllari DIVIDENTLAR, TASHKIL ETILGAN FOYDA, YIRIK AKTSIYADORLIK JAMIYATLARINING BOSHQARUV ORGANLARI ISHIDA QATNASHGANLIK UCHUN YEG’IMLAR hisoblanadi.
Tadbirkorlik daromadi bo’g’inlari
Tadbirkorlik daromadlariga quyidagilar kiradi.
* normal foyda. Agar uning qiymati etarli bo'lmasa, u holda tadbirkor yana bir narsani qiladi foydali biznes yoki ish haqi olish, yollanma ish bilan shug'ullanish uchun umuman tadbirkorlik faoliyatini tark etish;
* iqtisodiy daromad, ya'ni normal foydadan ortiqcha olingan daromad. Tadbirkorlik daromadlarining bu qismi iqtisodiy foyda funktsiyasidir. Eslatib o'tamiz, iqtisodiy foyda bu firmaning yalpi daromadi (daromadi) va uning iqtisodiy xarajatlari (tashqi va ichki xarajatlar yig'indisi) o'rtasidagi farqdir. Ba'zan uni super-foyda deb ham atashadi.
Maksimal foyda olish
Maksimal foyda olishga intilish – bu bozor mexanizimi sharoitida kompaniyaning asois maqsadi, shuning uchun foyda kapitalistik iqtisodiyotning harakatlantiruvchi kuchi sifatida ko’rib chiqilishi mumkin. Bu iqtisodiyotda resurslarning taqsimlanishiga, ilmiy-texnik taraqqiyotga va ijtimoiy ishlab chiqarish samaradorligiga tasir qiladi.
Xulosa
Har bir korxonada daromadni oshirish bo’yicha rejalashtirilgan tadbirlar o’tkazilishi kerak. Bunga ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish, mahsulot sifatini yaxshilash va ishlab chiqarish omillaridan foydalanish orqali erishiladi.