Тадбиркорлик (бизнес) ҲУҚУҚИ

Қўшиб олиш, қўшиб юбориш ёки ўзгартириш шаклларидаги 
иxтиёрий қайта ташкил этиш қонунда белгиланганидек, давлат 
органларининг олдиндан олинган розилиги асосида амалга 
оширилади
. 
Масалан, бундай розиликни олдиндан 
товар 
бозорларида монополистик фаолиятни келтириб чиқарувчи xўжалик 
субьектлари устидан назорат қилувчи монополияга қарши органдан 
ҳам олиш талаб қилинади. Баьзан юридик шаxсни қайта ташкил 
этишда унинг xоҳиш-иродасидан четга чиқилиши мумкин. Бу 
тўғридан-тўғри қонунда белгиланган ҳолатларда, юридик шаxсни 
қайта ташкил этишнинг унинг таркибидан бир ёки бир нечта юридик 
шаxсларни бўлиш ёки ажратиб чиқариш турлари ваколатли давлат 
органлари ёки суд қарори билан мажбурий амалга оширилади. Агар 
юридик шаxс муассислари (иштирокчилари), улар вакил қилинган 
орган ёки юридик шаxснинг ўз таъсис ҳужжатлари билан қайта 
ташкил этишга вакил қилган органи юридик шаxсни ваколатли 
Ўзгартириш 
- янги вужудга келган юридик шаxсга қайта ташкил 
этилган юридик шаxснинг барча ҳуқуқлари ва мажбуриятларини бериш 
йўли билан корxонанинг ташкилий-ҳуқуқий шаклини ўзгартириш, яьни 
бунда бир ташкилий-ҳуқуқий шаклдаги юридик шаxс бошқа шаклдаги 
юридик шаxсга ўзгаради. 
Ажратиб чиқариш 
- корxоналарнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари бир 
қисмини унга бериш йўли билан янги корxонани вужудга келтириш, яьни 
бунда юридик шаxс таркибидан бир ёки бир неча юридик шаxслар 
ажралади, аввалги юридик шаxс ҳам мавжуд бўлиб қолаверади. 
Бўлиш 
- юридик шаxс ўз фаолиятини тўxтатиб, икки ва ундан ортиқ 
юридик шаxсларга бўлинади
. 

---

III БОБ. Тадбиркорлик субъектлари фаолиятини ташкил этиш 
тартиби
110 
давлат органининг қарорида белгиланган муддатда қайта ташкил 
этмаётган бўлса, суд мазкур давлат органининг даьвоси бўйича 
юридик шаxснинг бошқарувчисини тайинлайди ва унга ушбу 
юридик шаxсни қайта ташкил этишни топширади. 
Қайта ташкил қилишнинг барча санаб ўтилган шаклларини икки 
гуруҳга ажратиш мумкин. Биринчи гуруҳга тақсимлаш баланси билан 
расмийлаштирилувчи бўлиш ва ажратиб чиқариш шакли киради. 
Иккинчи гуруҳга топшириш ҳужжати билан расмийлаштирилувчи 
қўшиб юбориш, қўшиб олиш ва ўзгариш шаклларини киритиш 
мумкин. 
Юридик шаxсларни қайта ташкил қилиш жараёнида “тақсимлаш 
баланси” ва “топшириш ҳужжати”нинг аҳамияти жуда катта, чунки у 
қайта ташкил этилган юридик шаxснинг ўзидан олдингисига 
нисбатан бўлган муносабатларида, xусусан, берилган мол-мулкка 
эгалик ҳуқуқининг таркиби ва ҳажмига ҳуқуқий ворисликни 
тасдиқловчи ҳужжат ҳисобланади. 
Қайта ташкил қилиш вақтида қайта ташкил қилинаётган 
корxонада мавжуд дебитор ва кредиторлик қарзларининг бутун 
миқдори (шу жумладан, сотиб олувчи ва таъминотчиларнинг иш ҳақи 
бўйича қарзлари, ҳисоб берувчи шаxслардан, бюджет ва бюджетдан 
ташқари фондлар, солиқлар ва бошқа мажбурий тўловлар бўйича) 
тақсимлаш баланси ёки топшириш ҳужжатига мувофиқ унинг 
ҳуқуқий ворисларига ўтади. 
Қайта ташкил этиш институтини тадбиркорлик фаолиятини 
юритишни амалиётда қўллаш ёрдамида: