«tabiyot fanlari» fakultеti «gеografiya va uni o’qitish mеtodikasi» kafеdrasi

Qashqadaryo viloyati ijtimoiy-iqtisodiy holatining  

tahlili 

Kuchli tomonlar  

Zaif tomonlar  

-tabiiy  va  mineral  xom  ashyo  resurslariga 

boyligi; 

-yer, 

mehnat 

resurslari, 

iqtisodiy 

salohiyatning kattaligi; 

-respublikada  yoqilg‘i,  paxta  va  g‘alla 

mahsulotlari  ishlab  chiqarishdagi  muhim 

strategik o‘rni; 

-viloyatning 

geografik 

qulay 

joylashganligi;  

-tarixiy 

obidalar, 

ziyoratgohlar 

va 

shifobaxsh maskanlarning mavjudligi. 

-ijtimoiy 

va 

bozor 

infratuzilmalari 

rivojlanishi darajasining pastligi; 

- 

bank-moliya 

tizimining 

zaif 

rivojlanganligi; 

-investitsiya 

muhitining 

yaxshi 

shakllanmaganligi; 

-kichik 

biznes 

va 

tadbirkorlikni 

bir 

yoqlama rivojlanayotganligi. 

Imkoniyatlar  

Xavflar  

-agroiqlim sharoitlarining qulayligi; 

-viloyatning 

“Buyuk 

ipak 

yo‘li”da 

joylashganligi 

va 

transmilliy 

avtomagistralning 

viloyat 

hududidan 

o‘tganligi; 

-eksport salohiyatining yuqoriligi; 

-sanoatni  rivojlantirish  imkoniyatlarining 

mavjudligi; 

-kadrlarni  tayyorlash  va  qayta  tayyorlash 

bazasining mavjudligi; 

-ob-havoning keskin o‘zgarib turishi, tabiiy 

ofatlar sodir bo‘lish xavfining mavjudligi; 

-suv 

resurslarining 

cheklanganligi, 

mahalliy  sug‘orish  suv  manbalarining 

yo‘qligi; 

-aholi daromadlarining pastligi; 

-ishsizlik darajasining yuqoriligi.   

 

Amalga oshirilgan tahlil shuni  ko‘rsatadiki, viloyatning kuchli  tomonlari  va 

imkoniyatlari  uning  zaif  tomonlari  va  xavflaridan  ko‘ra  ko‘proq  bo‘lib,  bu  uning 

salohiyati yuqoriligini ko‘rsatadi. Vaziyatning bunday real tahlili viloyatning qaysi 

kuchli  jihatlari  va  imkoniyatlari  yordamida  uning  zaif  tomonlarini  bartaraf  etib, 

tavakkalchiliklarni  oldini  olish  yo‘llarini  aniqlashga  yordam  beradi.  Bu  usulni 

qo‘llash  yordamida  tuzilgan  strategiya  viloyatning  eng  muhim  xususiyatlarini 

qamrab olgan holda, haqqoniy holatni aks ettiradi. 

---

 

51

Tadqiqotda  viloyatni  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlantirish  strategiyasining 

quyidagi  asosiy  yo‘nalishlari  asoslab  berilgan:  mintaqa  iqtisodiyoti  tarkibiy 

tuzilmasini  takomillashtirish;  kichik  biznes  va  xususiy  tadbirkorlikni  ustuvor 

rivojlantirish;  qishloq  xo‘jaligida  ishlab  chiqarish  va  qayta  ishlashni  kuchaytirish 

orqali  sohani  barqaror  rivojlantirish;  agrar,  yonilg‘i-energetika,  xizmat  ko‘rsatish  

sohalarining  eksport  salohiyatini  kengaytirish;  investitsiya  muhitini  yaxshilash 

orqali  xorijiy  investitsiyalarni  jalb  etishni  kuchaytirish;  mintaqada  bozor  va 

ishlab  chiqarish  infratuzilmasini  shakllantirish  va  yuksaltirish;  ijtimoiy 

sohalarni ustuvor rivojlantirish; aholini ish bilan bandligini ta’minlash. 

Viloyatni  rivojlantirish  strategiyasida  aholining  oqilona  va  samarali 

bandligini ta’minlash asosiy vazifalaridan biri bo‘lib hisoblanib, uni hal qilishda 

quyidagilarga e’tibor qaratish lozim: 

-  mahalliy  xom  ashyodan  iste’mol  tovarlarini  ishlab  chiqaruvchi,  qayta 

ishlovchi  sanoat  tarmoqlari  va  ijtimoiy  infratuzilmani  rivojlantirish  hisobiga 

qishloq tumanlarida ko‘p mehnat talab qiladigan yangi ish o‘rinlarini yaratish; 

-  xususiy  mehnat  faoliyati,  kasanachilikni  yo‘lga  qo‘yish  orqali 

mehnatning o‘zgaruvchan tartibini joriy etish; 

-  iqtisodiyot  tarmoqlari  uchun  kadrlarni  tayyorlash  va  qayta  tayyorlashni 

takomillashtirish. 

Ijtimoiy  infratuzilmaning  asosiy  ob’ektlarini  asosan  qishloq  joylarda 

rivojlantirish  maqsadga  muvofiqdir.  Birinchi  o‘rinda  tumanlarning  ijtimoiy-

iqtisodiy rivojlanish darajasidagi farqlarni kamaytirish, nisbatan iqtisodiy qoloq 

tumanlarning rivojlanishini rag‘batlantirish va qo‘llab-quvvatlash kerak[15].