«tabiyot fanlari» fakultеti «gеografiya va uni o’qitish mеtodikasi» kafеdrasi

Jadval-5

	Maydoni mln. km^2	Aholi soni mln. kishi	YaIM hajmi, trln. AQSH dollari	Aholi jon boshiga YaIM ming dollar	Eksport-import aloqasi
					Eksport trln. dollar	Import trln. dollar	Tovar aylanmasi trln. dollar
Jahon bo’yicha	149,0	6678	52,8	8	14010	13910	27920
Shu jumladan “sakkizlik davlatlari”	38,2	867	31,2	36	5448	5989	11437
Ulushi, %	21,1	13,0	59,5	3,9	38,9	43,1	41,0

Jahon mamlakatlari geografiyasi

Jadval-6

Mamlakatlar	Jami mamlakatlar soni	Afrika	Amerika	Osiyo	Yevropa	Avstraliya va Okeaniya	Rossiya Federatsiyasi
Jami mamlakatlar, shundan:	230	57	50	51	45	26	1
1.Respublikalar, jami	152	51	27	33	30	10	1
Shu jumladan: unitary	113	38	21	18	26	10
Federativ	18	2	5	6	4
Xalq	7	2		5
Islom	3	1		2
Federativ Islom	2	1		1
Jamaxariya	1	1
Demokratiya	5	4		1
Birlashgan	1	1
Kooperativ	1		1
2.Monarxiyalar, jami:	29	3		13	12	1
Shu jumladan: konstitutsiyaviy monarxiya	20	3		6	10	1
Mutloq monarxiya	4			4
Mutloq teokratik monarxiya	2			1	1
Federal monarxiya	3			2	1
3.Boshqa mustaqil davlatlar, jami:	11	2	3	2		4
4.Mustamlakalar, jami:	34		20		3	11
Shu jumladan: unitary	30		18		3	9
Federativ	3		1			2
Monarxiya	1		1
5.Maqomi noma’lum mamlakatlar, jami:	5	1		4

Loyihalash texnologiyasining ahamiyati. Loyihalash- ta’lim berish jarayoni tashkil etish va uning muvaffaqiyatli kechishini ta’minlovchi muhim shartlardan biridir. Loyihalar predmet va uning yo’nalishga ko’ra bir-biridan farqlanadi. Loyihalarda pedagog tomonidan ketma-ket amalga oshiriluvchi va tashxisning qo’yilishi bilan yakunlovchi tahliliy faoliyat: oldindan ko’ra bilish va loyihalash kabi ijodiy faoliyatlar namoyon bo’ladi.

Ta’lim jarayonini loyihalash- o’qituvchi kasbiy faoliyatining ko’rinishi bo’lib, o’qituvchining ta’lim jarayonining texnologik tuzilma, uning natijasini ta’minlovchi metod va vositalar yig’indisi bilan tavsiflanadi. [13]

• 
  Loyihalash mahsuli ta’lim jarayonining loyihasi sanaladi. Ta’lim jarayonini loyihalash qonuniyatlari.
  
• 
  Ta’lim jarayonini loyihalash samaradorligi barcha tarkibiy qismlar ya’ni texnologik boshqaruv, vosita, axborot, ijtimoiy-psixologik muhitning loyihada maqsadga muvofiq yoritilishi asosida ta’minlanadi;
  
• 
  Ta’limning texnologik vositalari o’quvchilarning individual xususiyatlariga bog’liq holda tanlanadi;
  
• 
  Loyihalash strategiyalari o’qituvchining individual uslubiga muvofiq tanlanadi;
  
• 
  Loyihalash sifati teskari aloqa ya’ni o’qituvchi va o’quvchi o’rtasidagi ko’lami, loyihalash mazmuni, shuningdek barcha omillar samaradorligiga bog’liq.
  

Ta’lim jarayonini texnologiyalashtirish 5 bosqichdan iborat bo’lib ular quyidagilar:

Jadval-7

TA’LIM JARAYONINI TEXNOLOGIYLASH- TIRISH




5-bosqich. O’quvchilar faoliyatini nazorat qilish

3-bosqich. Pedagogik jarayonni tashkil etish

4-bosqich. Pedagogik jarayonning samarali kechishini ta’minlash

1-bosqich. Loyihani yaratish

2-bosqich. O’quvchilar faoliyatini tashxislash


O’quv jarayonini loyihalash bosqichlari quyidagilar:


O’QUV JARAYONINI LOYIHALASH BOSQICHLARI

7-bosqich

O’quvchilar faoliyatini nazorat qilish va test tizimini ishlab chiqish

8-bosqich

Vaqt o’rnini belgilash

Mashqlar tizimini ishlab chiqish

Loyihani o’quv jarayoniga tadbiq etish

4-bosqich

3-bosqich

6-bosqich

5-bosqich

2-bosqich

1-bosqich
Jadval-8


Mavzuga oid materiallarni yig’ish

Ta’lim maqsadi va vazifalarini belgilash



Ta’lim shakli, metod va vositalarini tanlash

Ta’lim mazmunini ishlab chiqish

Jahonmamlakatlariijtimoiy-iqtisodiygeografiyasinio’qitishdapedagogiktexnologiyalardanfoydalanibdarso’tilsasamaralinatijagaerishiladi.Masalan yangi elektron doskalardan foydalanib dars o’tilsa o’quvchilar esda saqlab qolishi ortadi. Har bir xonaga kompyuter joylashtarib, dars o’tishda har xil slayd va ko’rgazmali qurollardan, bukletlardan foydalanib dars o’tilsa o’quvchilar qiziqishi ortadi va mavzuni esda saqlab qolish qobiliyati ham kuchayadi. Dars o’tish mobaynida har xil test, krassvord, viktarina savollari, tarqatma materiallardan foydalanilsa o’quvchilarning fikrlash doirasi kengayadi, nutqi ravon bo’ladi.

KRASSVORD

G

E

O

G

R

A

F

I

Y

A

Savollar:

1. 
   Rivojlangan “yettilik” ka kiruvchi davlat.
   
2. 
   Afrikadagi davlat poytaxti Addis-Abeba.
   
3. 
   Kaspiy dengizi chegarasidagi davlat. Poytaxti-Boku.
   
4. 
   Dunyodagi eng katta orol.
   
5. 
   Maydoni jixatdan dunyodagi dunyodagi eng katta davlat.
   
6. 
   Janubiy Amerikadagi davlat. Maydoni 7-o’rinda turadi.
   
7. 
   Ispaniya, Italiya, Germaniya, Belgiyalar bilan chegaradosh rivojlangan davlat.
   
8. 
   Qizlarning etikchasi shaklidagi davlat.
   
9. 
   Osiyoning eng sharqiy davlati.
   
10. 
    Poytaxti Andorra-la Velya bo’lgan davlat qaysi.
    

TEST

1. 
   Yaponiyaning davlat tuzumi qanday?
   

1. 
   Respublika
   
2. 
   Konstitutsion monarxiya
   
3. 
   Qirollik
   
4. 
   Tekratik monarxiya
   

2. 
   Afrika materigida nechta mamlakat bor?
   

1. 
   60
   
2. 
   50
   
3. 
   56
   
4. 
   52
   

3. 
   Dunyoda maydoni eng kichik mamlakatlar qaysilar?
   

1. 
   Vatikan, Bruney, Singapur, Belgiya, Jibuti, Estoniya
   
2. 
   Vatikan, Andorra, Manako, Lixtenshteyn, San-Marino, Lyuksemburg
   
3. 
   Vatikan, Bruney, Jibuti, Ekvatorial Gvineya, Serra-Leone
   
4. 
   Vatikan, Manako, Andorra, San-Marino, Gviana, Ganduras.
   

4. 
   Afrikadagi rivojlangan mamlakat qaysi?
   

1. 
   Misr
   
2. 
   Jazoir
   
3. 
   JAR
   
4. 
   Liviya
   

5. 
   Yer yuzida qancha aholi yashaydi.
   

1. 
   4,5 mlrd.dan ortiq
   
2. 
   5,5 mlrd.dan ortiq
   
3. 
   6,0 mlrd.dan ortiq
   
4. 
   6,5 mlrd.dan ortiq
   

6. 
   Urbanizatsiya nima ?
   

1. 
   Shahar atrofidagi qishloqlarning shaharga qo’shilishi
   
2. 
   Shaharlar soni va shahar aholisining ko’payishi
   
3. 
   Mamlakat hududida shahar aholisining ko’payishi
   
4. 
   Shahar aholasining kamayishi
   

7. 
   Jahonda yuk tashish bo’yicha qaysi transport turi еtakchi o’rinda turadi?
   

1. 
   Temir yo’l
   
2. 
   Havo yo’li
   
3. 
   Dengiz yo’li
   
4. 
   Avtomabil yo’li
   

8. 
   Osiyoda nechta mamlakat bor?
   

1. 
   50
   
2. 
   49
   
3. 
   48
   
4. 
   51
   

9. 
   Dengiz yo’lida asosan nimalar ko’p tashiladi?
   

1. 
   Neft va neft mahsulotlari
   
2. 
   Turli xil rudalar
   
3. 
   Ko’mir
   
4. 
   Don
   

10. 
    Qoramol soni bo’yicha dunyoda qaysi mamlakat birinchi o’rinni egallaydi?
    

1. 
   AQSH
   
2. 
   Rossiya
   
3. 
   Hindiston
   
4. 
   Braziliya
   

Test javoblari

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
B	D	B	C	D	B	C	D	A	C	C	D	D	C	A

“Klaster” metodi deganda biz ma’lumotlarni yig’ish emas, balki yoyishini tushunamiz. Klaster bilan tushuntirishda biz faqat bitta mavzu emas balki bir necha mavzularni qamrab oladi ya’ni buni rivojlangan mamlakatlar misolida ko’radigan bo’lsak: [13]

“Klaster” metodi

Jadval-8