Tabiiyot-geografiya fakulteti

Elektromagnit  nurlarning  yutilish  qonunlari 

qatoriga  Buger-Lambert-

Ber qonuni ortiqcha zichliklarning additivlik qonunlari kiradi.  

Buger-Lambert-Ber  qonuni.  Moddaning  konsentratsiyasi  va  yutilgan  nur 

intensivligi  orasidagi  miqdoriy  bog’lanishni  ifodalaydi.  1729  yilda  Buger  modda 

eritmasi  qatlamidan  o’tgan  nurning  yutilishi  bilan  qatlamning  qalinligi  orasidagi 

bog’liqlikni o’rgandi, 1760 yilda Lambert uni matematik ko’rinishda ifodaladi. Ber 

esa  qonunni  aniq  eritmalarda  sinab  ko’rib  uning  to’g’riligini  tekshirgan. 

Intensivligi  I

0

  bo’lgan  monoxromatik  nur  qalinligi  dl  bo’lgan  qatlam  orqali 

o’tganda uning intensivligi dl qiymatga kamayadi. Buni  

dl=αIdl   

tarzda ifodalash mumkin. 

---

39 

 

Bu ifodani o’zgartirib va integrallab  

l

I

I





0

ln

 

ifodani hosil qilish mumkin. Bundan  

I=I

0

e

-αl

 

hosil bo’ladi. Natural logarifmdan o’nli logarifmga o’tib,  

l

I

I







0

lg

 

Ifodani olish mumkin. Bu yerda α-yutilish koeffitsiyenti, I/I

0

 – o’tkazish, T 

harfi bilan belgilanadi.  

lg  (I

0

/I)  qiymat  optik  zichlik  deb  yuritiladi  va  A  harfi  bilan  belgilanadi. 

Optik zichlik: 

T

I

I

A

lg

lg

0







 

Bundan  T=1  bo’lganda  A=0  va  T=0  bo’lganda  A=+∞  bo’lishi  kelib 

chiqadi. 

α=ε∙c 

bu  yerda    ε-molyar  yutish  (so’ndirish)  koeffitsiyenti:  c-konsentratsiya. 

Agar c=1mol/dm

3

  bo’lsa,  

α=ε. 

Shunday qilib Buger-Lambert-Ber qonuni   

A=εcl 

shaklida  yozilishi  mumkin.  Ushbu  bog`lanish    to`g`ri  chiziqli  ko`rinishga 

ega. 

Qonun  

I=I

0

lO

-εcl 

Shaklida ham ifodalanishi mumkin. Bugger-Lambert-Ber qonuni universal 

bo`lib,  faqat  spektrofotometriyada  emas,  balki  atom-obsorbsion,  rentgen  va  IQ 

spektroskopiya usullarida ham qo`llaniladi. 

---

40