Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish: atmosfera havosini muhofaza qilish

Ozon «tuynugi» muammosi.

Ozon (O3) 22-25 km balandlikda eng ko’p to’planib, “ozon” qatlamini hosil qiladi. Ozon qatlami 2 xil foydali funksiyani bajaradi:

1. Yerdagi organik hayotni Quyoshning zararli ultrabinafsha nurlaridan saqlaydi.

2. Yerdan atmosferaga qaytuvchi infraqizil nurlarning 20 % ini o’zida tutib qolib, atmosferani qo’shimcha isitadi.

XX asrning 50-yillaridan boshlab, havoda freon gazlarining (xlor, ftor, uglerod) miqdori ko‘payganligi kuzatila boshlandi. Bu gazlar 25 km balandlikda joylashgan ozon qatlamini yemira boshladi. Ma’lumki, ozon qatlami Quyoshdan kelayotgan zararli ultrabinafsha nurlarini tutib qoladi.

• Ozon qatlamining yemirilishi natijasida ozon «tuynugi» hosil bo‘ldi. Mazkur tuynukdan Yer yuzasiga ultrabinafsha nurlarining kirib kelishidonli ekinlar hosilini keskin kamaytirib yuborishi, odamlarning teri raki kasaliga chalinishlariga sabab bo‘lishi aniqlangan.
• 1989-yil 81 mamlakat olimlari, mutaxassislari hamda davlat arboblari qabul qilgan «Ozon qatlamini muhofaza qilish Xelsinki Deklaratsiyasi»da 2000-yilga qadar freon gazlaridan ishlab chiqariladigan mahsulotlarni kamaytirib borish tadbirlari belgilab berildi. Natijada so‘nggi yillarda ozon «tuynugi»ning maydoni qisqarib bormoqda.

• Atmosfera havosini muhofaza qilishda ko’riladigan chora – tadbirlar
• Atmosfera havosini muhofaza qilish, toza saqlash maqsadida bir qator huquqiy normativ, hujjatlar, konvensiyalar, deklaratsiyalar va qonunlar ishlab chiqilmoqda. Masalan 1992-yilda BMT iqlim o’zgarishi bo’yicha konvensiya qabul qildi. Bu konvensiyaga 1993-yili o’zbekiston Respublikasi ham qo’shildi.
• 1997-yilda 160 mamlakat Kioto protokolini qabul qilib, atmosfera havosiga chiqariladigan chiqindilarni kamaytirish borasida majburiyat qabul qilishdi.
• 1996-yili O’zbekiston Respublikasining “Atmosfera havosini muhofaza qilish” qonuni qabul qilindi. Uning mohiyati:
• Atmosfera havosini tabiiy ekologik holati va tarkibini saqlash;
•