Tabiiy-ilmiy fanlar kafedrasi

ASINXRON VA SINXRON MASHINALAR

O‘zgaruvchan tok generatorlarida mexanik energiya elektromagnit energiyaga aylanadi. Ularni FIK bilan aniqlanadi, bunda P₂ = UI cosφ.

Bu generatorlarda yakor chulg‘ami statorda joylashadi. Qo‘zg‘atish chulg‘ami esa rotorda joylashadi.

Generator bir fazasining o‘zgaruvchan tok chastotasi quyidagi formuladan aniqlanadi:

f = ,

bunda p – rotoning juft qutblar soni; n₂ – rotorning aylanish chastotasi, ayl/daq.

O‘zgaruvchan tok asinxron dvigatellarida elektr energiya mexanik energiyaga aylanadi.

Asinxron dvigatel rotorining aylanish chastotasi, ayl/daq.

n₂ = n₁(1 - s), n₁ =

bunda s – sirpanish, n₁ – magnit maydon aylanish chastotasi, p – juft qutblar soni, - o‘zgaruvchan tok tarmog‘ining chastotasi, Gs.

Rotorning aylanish tezligi stator magnit maydoni aylanish tezligidan orqada qolishi sirpanish deyiladi:

S =

Aylanuvchan magnit maydon stator va rotor chulg‘amlarini kesib o‘tib, ularda EYuKni induksiyalaydi:

E₁ = 4,44fw₁k_{w1 max};

E₂ = 4,44fw₂k_{w2 max};

bunda w₁ va w₂– stator va rotor chulg‘amlarining o‘ramlari soni; k_w1 va k_w2 – chulg‘am koeffitsientlari; –o‘zgaruvchan tok tarmog‘ining chastotasi, _max –magnit oqimining amplituda qiymati, Vb.

O‘zgaruvchan tok asinxron dvigatellariga beriladigan quvvat:

P₁ = ∙ U₁ ∙ I₁ ∙ cosφ

Dvigatelning foydali ish koeffitsienti:

η = ∙ 100%

Bunda: P₂ = P₁ - - dvigatel o‘qidagi quvvat.

1-masala. To‗rt qutbli asinxron dvigatel chastotasi 50Gs uch fazali tok tarmog'iga

ulangan va

n₂ ^{ 1440} ayl/daq.tezlik bilan aylanayapti. Sirpanishini aniqlang.

2-masala. Asinxron dvigatel chastotasi 50Gs uch fazali tok tarmog‗iga ulangan va magnit maydonining tezligi ⁿ₁ ^{ 1000} ayl/daq. Qutblarning juftlar sonini aniqlang.

3-masala. Uch fazali ikki qutbli asinxron dvigatel nominal yuklanganda sirpanishi S=4%. Statorga berilgan o‗zgaruvchan tokning chastotasi 50Gs. Rotorning aylanish tezligini aniqlang.

4-masala. Uch fazali asinxron dvigatelning magnit oqimi 4 ·10^-3 Vb, uchburchak usulida ulangan stator cho‗lg‗amida qo‗zg‗atilgan EYuK E=220V, tokning chastotasi

50Gs, stator cho‗lg‗amining koeffitsenti o‗ramlar sonini aniqlang

5-masala.

k₁ ^{ 0,95}. Stator cho'lg'ami bir fazasining

Aylanmayotgan asinxron dvigatel rotorining induktiv qarshiligi 1,45 Om. Sirpanish ^{S  0,04} bilan aylanayotgan rotorning induktiv qarshiligini toping.

6-masala. Rotori qisqa tutashgan asinxron dvigatelning stator cho‗lg‗ami yulduz usuli bilan ulangan va unga liniya kuchlanishi 380 V, chastotasi 50Gs uch fazali tok berilgan. Dvigatelning pasportida quyidagi nominal ma‘lumotlar berilgan: sirpanish S=4%, statorning har bitta fazadagi o‗ramlar soni ^{W1  80}, rotor ^{W2  10} , magnit oqimi 1,3 ·10^-2 Vb. Quyidagilar aniqlang.

-rotor aylanmayotgan va aylanayotgan vaqtda stator hamda rotor cho‗lg‗amlaridagi EYuK lar, -transformatsiya koeffitsienti.

7-masala. Uch fazali rotori qisqa tutashgan asinxron dvigatel pasportida quyidagi ma‘lumotlar berilgan: nominal quvvati 11 kVt, kuchlanish 380 V, rotorning aylanish tezligi ^{n2  975} ayl/daq, fik ^{  0,855}, quvvat koeffitsienti ^{cos  0,83} ,

yurgizish tokining karraligi

Iю / I_ном  2

o‗ta yuklanish qobiliyati

^M max ^{/ M} HOM

 2,2 ,

tokning chastotasi 50Gs, stator magnit maydonining aylanish tezligi n₁  1000 ayl/daq. Quyidagilarni aniqlang.

-dvigatel ist‘emol qiladigan quvvat;

-nominal, yurgizish va maksimal momentlarini;

-nominal va yurgizish toklari;

-nominal sirpanishni;

-rotordagi tokning chastotasini;

-elektr energiyaning yo‗qotilishi.

Tarmoqning kuchlanishi 20% ga pasayganda dvigatelni yurgizish mumkinmi?

8-masala. Sinxron generatorning pasportida quyidagi ma‘lumotlar berilgan: o‗ramlar

soni

W  226<sup>, cho‗lg‗am koeffitsenti

K</sup>₁ ^{ 0,8} , aylanish tezligi

n₁  1 5 0

ayl/daq,

qutblarning juftlar soni P  2 , qo‗zg‗atish cho‗lg‗ami hosil qiladigan magnit oqim

^{ M  0,01Вб} . Salt rejimida generatorning EYuK aniqlang.

9-masala. 4A160S6UZ tipidagi uch fazali qisqa tutashgan rotorli asinxron dvigatel yurgizish momentining nominal momentga nisbati 1,2 bo‗lib yuklanish to‗la (nominal) bo‗lgan ana shunday dvigatelni tarmoq kuchlanishi 5 va 10% kamayganda yurgizish mumkinmi?

10-masala. Sexga o‗rnatilgan uch fazali asinxron dvigatellarning iste‘mol qiladigan umumiy aktiv quvvati 20 kVt, kuchlanishi 380 V va quvvat koeffitsientlarining

O'rtacha qiymati

cos _ур

 0,7 . Yoritgich lampalarining iste‘mol qiladigan umumiy

quvvati 20kVt. Sexning quvvat koeffitsienti 0,95 gacha oshirish uchun kondensatorlar batareyasidan foydalanish tavsiya etiladi. Quyidagilarni aniqlang:

Kondensatorlar o‗rnatilmasdan avvlgi sex yuklamalarining umumiy quvvati

– P₁

Kondensatorlar batariyasining sigimi - C.

1. 
   Kondensatorlar batariyasi o‗rnatilmasdan avval va o‗rnatilgandan so‗ng
   

liniya simlaridagi I₁ va I₂ toklar