Tabiiy gaz. Uning qayta ishlanishi. Undan monomerlar sintez qilish. Polietilen va polipropilen olish texnologiyasi. Reja

4. Poliformaldegid ishlab chiqarish
Polikondensatlanish polimerlari va ular asosida olinadigan plastmassalar.
Polikondensatlanish polimerlari (smolasi) ishlab chiqarishda: fenolaldegidli, aminoaldegidli poliefirli, poliamidli va boshqa xillari ko'p ishlatildai. Ularning bazilari termoplastik bo'lsa, ba'zilari termoreaktivdir. Harorat ko'tarilishi bilan ularning fizik-Kimyoviy xossalari, polimerlanish smolalariga nisbatan kam o'zgaradi.
Aldegidli smolalar olish uchun: fenollar, krezollar, ksilenollar, anilin, melanin, mochevina, tiamochevina va aldegidlardan (formal-degid, asetaldegid, furfurol) foydalaniladi. Poliefir smolalar, glitserin va ikki asosli kislotalar ftal, fumar va adipin kislotalaridan tayyor-lanadi. Epoksid smolalari uchun epixlorgidrin va difenilopropanlar xomashyo hisoblanadi. Kremniy organfk polimerla dixlor yoki trixlorsilanlar va tegishli efirlardan sintezlanadi. Ushbu xomashyo-larning qariyb barchasini neftKimyo kombinatlari yetkazib beradi.
Fenoplastlarni ishlab chiqarish. Sanoatda fenoplastlar ishlab chiqarish jarayoni uch asosiy bosqichni o'z ichiga oladi: polimerni sintezlash (fenol formaldegid smolasi), presslanadigan kompozitsiya olish va shakl berib buyum yasash.
Fenolning formaldegid bilan reaksiyasi tipik suyuq fazali gomogen katalitik jarayondir. Reaksiya davomida oraliq mahsulotlar hosil bo'ladi.
Foydalaniladigan katalizatorga qarab ikki tipdagi termoplastik va termoreaktiv smolalar olinadi.


5. Termoplastik (novolak) smolalar
Termoplastik (novolak) smolalar fenol miqdori ortiqcha (6 mol CH₂0 ga 7 mol C₆H₅OH) olinganda hamda kislotali katalizatorlardan (odatda xlorid kislotasidan) foydalanilganda hosil bo'ladi. Kislota formaldegidni protonlash va karbonil, uglerodida elektron zichligining ortishi hisobiga katalizlaydi:
sn₂o + n⁺ ^ n₂s = on
Kislotali kataliz, asosan, o - oksimetil hosil bo'lishiga olib keladi, so'ngra uning polikondensatlanishdan chiziqli stmktura hosil bo'ladi:




Reaksiyaning yo'nalishi va kinetikasini belgilovchi asosiy omillar: harorat, vaqt, kataliza-tor tabiati va uning konsen-tratsiyasi. Polikondensatlanish tezligi dastlabki reaksion aralash-mada katalizator va formaldegid miqdorini oshirish bilan ortadi (- rasm). Fenol molar massa-sining formaldegid massasiga bo'lgan nisbati qanchalrk kichik bo'lsa, smolaning molekular massasi shunchalik katta bo'ladi. Jarayonga ketgan vaqt qanchalik katta bo'lsa, reagentlarning birikishi to'liq bo'ladi va smola­ning o'rtacha molekular massasi ham katta bo'ladi.
Sanoatda rezol (bakelit) va novolak smolalari quruq va suyuq holatlarda hamda emulsiya va laklar holida davriy va uzluksiz usullarda ishlab chiqariladi.
Texnologik jarayon quyidagi ketma-ket boruvchi asosiy operatsiyalardan:

•