Tabiiy fanlar va geografiya Fakulteti dekani: dots. V. Azizov

Maishiy  chiqindilar.  Tabiatni  muhofaza  qilish  davlat  qo

’mitasi O’zbekistonda BMTTD 

ko

’magida  CHiqindilarni  boshqarish  bo’yicha  Milliy  strategiya  va  Harakat  rejasi  ishlab 

chiqilgan. Bu hujjatlar chiqindilar muammosini hal etish bo

’yicha strategik yo’nalishni aniqlash 

va  bu  boradagi  ishlarni  muvofiqlashtirish  uchun  asos  bo

’lib  xizmat  qiladi.  Strategiya, 

avvalambor,  davlat  siyosatini  amalga  oshirish,  chiqindilarni  boshqarish  sohasidagi  harakat 

samaradorligini  oshirish,  qattiq  chiqindilarni  imkoni  boricha  kamaytirish,  qayta  foydalanish  va 

ikkilamchi  qayta  ishlashga  qaratilgan.  Bu  borada  ko

’rilayotgan  chora-tadbirlar  qimmatli 

moddalar  Va  materiallar  chiqindilarini  yo

’qotishga  yo’l  qo’ymaslik,  atrof-muhitning  zaharli 

sanoat  va  tibbiyot  chiqindilari  bilan  ifloslanishining  oldini  olish,  qattiq  maishiy  chiqindilar 

to

’planishi  va  ulardan  foydalanish  muammosini  hal  etishga  yo’naltirilgan.  Strategiyada  qayd 

etilgan  vazifalar  mamlakatning  xalqaro  majburiyatlari  va  uning  ichki  ehtiyojlarini  hisobga 

oluvchi    Harakat  milliy  rejasi  orqali  bosqichma-bosqich  amalga  oshiriladi.    ma

’lumotlariga 

ko

’ra, respublikada har yili 30 million kub metr maishiy chiqindi hosil bo’ladi. Ular uy-ro’zg’or 

chiqindilari, muassasalarda (tibbiyot, ta

’lim, savdo va ofis muassasalari), bozorlarda, ko’chalarni 

supirib-sidirishdan to

’planadigan chiqindilar va asosan shahar hamda qishloq chiqindixonalarida 

(respublikada ro

’yxatga olingan chiqindixonalarning umumiy soni 171 ta) joylashtiriladigan IV-

toi-fa  sanoat  chiqindilarining  bir  qismini  o

’z  ichiga  oladi.  Bunda  har  million  tonna  maishiy 

---

 

35 

chiqindi  bilan  birga  qayta  ishlash  uchun  yaroqli  360  ming  tonna  oziq-ovqat  chiqindilari,  160 

ming tonna qog

’oz va karton, 55 ming tonnagacha gazlama, 45 ming tonna plastmassa va boshqa 

ko

’plab mahsulotlar yo’q qilinadi. Maishiy chiqindilarning hosil bo’lishining yillararo o’zgarish 

dinamikasida  (sanoat  chiqindilaridan  farqli  o

’laroq)  salbiy  tendentsiya  yo’q.  Ularning  miqdori 

yillar mobaynida yiliga 3437- 5190 ming metr kub. doirasida o

’zgaradi. Eng ko’p qattiq maishiy 

chiqindilar Farg

’ona, Samarqand viloyati va Toshkent shahrida hosil bo’ladi. 2007 yilda asosiy 

omborxonalarda  2  milliard  tonnaga  yaqin  sanoat  va  maishiy  chiqindi  to

’plangan.  Aksariyat 

hududlarda  chiqindilarning  atrof-muhit  va  aholi  salomatligiga  ta

’sir  darajasi  yetarlicha 

baholanmagan.  Havo  haroratining  balandligi  organik  moddalarning  tez  parchalanishi, 

mikrofloraning,  shu  jumladan  kasallik  qo

’zg’atuvchi mikroorganizmlarning jadal rivojlanishiga 

olib  keladi.  Bularning  barchasi  QMCH  saqlash  muddatini  kamaytirish  zarurligini  taqozo  etadi. 

Qattiq  maishiy  chiqindilarni  chiqarib  tashlash,  ulardan  foydalanish  va  qayta  ishlash  mintaqada 

jiddiy muammolardan biri bo

’lib qolmoqda.