Tabiiy fanlar va geografiya Fakulteti dekani: dots. V. Azizov

 SHamol  ta

’sirida  yemirilish.  Qumlar,  qumli  va  boshqa  yengil  mexanik  tarkibga  ega 

yerlar  kuchsiz  suv  bosishi  va  iqlim  quruqligi  sharoitida  bo

’laklarga  oson  ajraladi  hamda 

harakatga keladi. Yemirilishga qarshi agrotexnika qoidalariga rioya qilmaslik va qumli  yerlarni 

shudgorlash  hamda  rejalashtirish  natijasida  qumlar  harakatga  kelib,  ariqlar  va  yo

’llarni qoplab 

oladi.  O

’zbekistonda  sug’orilmaydigan  hududlari  asosan  shamol  va  yaylovlar  ta’siri  ostida 

yemiriladi. Orol dengizining qurigan tubidan har yili atmosferaga 15 million tonnadan 75 million 

tonnagacha  chang  ko

’tariladi va ekin ekishga  yaroqli holga keltirilgan  yerlarga tushadi hamda 

ularga  salbiy  ta

’sir  ko’rsatadi.  O’zbekistonning  sug’oriladigan  yerlarining  shamol  ta’sirida 

yemirilishi Farg

’ona va Zarafshon vodiysi, Qarshi cho’lida keng tarqalgan. Qaqratadigan, ya’ni 

“afg’on”  deb  atalgan  bunday  shamol  Qashqadaryo  va  Surxondaryo  Viloyatidagi  xo’jaliklarda 

hosildorlikni  pasaytirib  yubormoqda.  1965  yilda  395,1  ming  gektar  sug

’oriladigan  maydon 

---

 

34 

shamol ta

’sirida yemirildi, 2005 yilda bunday maydonlar qariyb 1,5 baravarga ko’paydi va 628,4 

ming gektarga  yetdi. SHamol ta

’sirida yemirilgan yerlar Toshkent (138,6 ming ga), Samarqand 

(121,9 ming ga) va Qashqadaryo viloyatida (159,7 ming ga) joylashgan. Bu yerlar yemirilishga 

qarshi tadbirlar o

’tkazilishiga muhtoj.