Tabiiy fanlar fakulteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

10-11-rasmlar. Baliq boqish uchun mo`ljallangan sun`iy suv havzasi

Baliq о`stirishda hovuzning meliorativ holati yaxshilanadi. Hozirgi vaqtda inson baliqlardan 40%-gacha hayvon oqsilini olmoqda. Ular asosan qimmatbaho ozuqa mahsuloti uchun ovlanadi. Baliqlar deyarli hamma tirik mavjudotlar bilan ovqatlanadi. Baliqlarning ovqati suv havzasining sharoiti, yil fasllari va baliqning yoshiga qarab ancha о`zgarib turadi. О`simliklar bilan ovqatlanishga moslashgan baliqlarga xumbosh baliq (tolstolobik), oq amur, qizil qanot, qora baliqlar (marinka) va xramulyalar kiradi; chо`rtan baliqlar, laqqa baliqlar, okunlar yirtqich bо`lib, boshqa baliqlar va umurtqali hamda umurtqasiz hayvonlar bilan oziqlanadi. Kо`pchilik baliqlar qish faslida umuman ovqatlanmaydi va karaxt holga о`tadi.

Turkum	Oila	Tur	Holati	Nomi	Rasm
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Abbottina rivularis	Iqlimlashtirilgan	Amur soxta qumbalig’i Amur false gudgeon
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Abramis brama	Mahalliy	Orol oqchasi Eastern bream
Osyotrsimonlar Acipenseriformes	Osyotrlar Acipenseridae	Acipenser baerii	Iqlimlashtirilgan	Sibir kurakburuni Siberian sturgeon
Osyotrsimonlar Acipenseriformes	Osyotrlar Acipenseridae	Acipenser nudiventris	Mahalliy	Spiny sturgeon
Osyotrsimonlar Acipenseriformes	Osyotrlar Acipenseridae	Acipenser stellatus	Mahalliy	Stellate sturgeon
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Alburnoides bipunctatus	Mahalliy	Go`zal baliq Riffle minnow
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Alburnoides oblongus	Mahalliy	Toshkent yonsuzariTashkent riffle bleak
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Alburnoides taeniatus	Mahalliy	Chiziqli bistryankaStriped bystranka
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Alburnus chalcoides	Mahalliy	Danube bleak
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Aspiolucius esocinus	Mahalliy	Pike asp
Atheriniformes	Atherinidae	Atherina boyeri	Iqlimlashtirilgan	Big-scale sand smelt
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Ballerus sapa	Mahalliy	Southwest white-eye
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Capoetobrama kuschakewitschi	Mahalliy	Ostroluchka baliq Ostroluchka
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Carassius auratus	Iqlimlashtirilgan	Kumushtovon baliq Goldfish
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Carassius gibelio	Iqlimlashtirilgan	Kumush baliq Goldfish
Olabug`asimonlar Perciformes	Ilonbosh baliqlar Channidae	Channa argus	Iqlimlashtirilgan	Ilonbosh Amur snakehead
Gonorynchiformes	Chanidae	Chanos chanos	Mahalliy	Milkfish
Lasossimonlar Salmoniformes	Lasoslar Salmonidae	Coregonus peled	Iqlimlashtirilgan	Peled
Lasossimonlar Salmoniformes	Lasoslar Salmonidae	Coregonus sardinella	Iqlimlashtirilgan	Sardine cisco
Scorpaeniformes	Cottidae	Cottus gobio	Mahalliy	Buqaboshbaliq Bullhead
Scorpaeniformes	Cottidae	Cottus spinulosus	Mahalliy	Turkestan sculpin
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Ctenopharyngodon idella	Iqlimlashtirilgan	Oq amur Grass carp
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Cyprinus carpio	Mahalliy	Zog`ora baliq Common carp
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Diptychus maculatus	Mahalliy	Yalang‘och osmon Scaled osman
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Diptychus sewerzowi	Mahalliy
Karpsimonlar Cypriniformes	Nemacheilidae	Dzihunia amudarjensis	Mahalliy	Bukhara stone loach
Karpsimonlar Cypriniformes	Nemacheilidae	Dzihunia ilan	Mahalliy
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Elopichthys bambusa	Iqlimlashtirilgan	Yellowcheek
Cho`rtansimon baliqlar Esociformes	Cho`rtan baliqlar Esocidae	Esox lucius	Mahalliy	Northern pike
Cyprinodontiformes	Poeciliidae	Gambusia affinis	Iqlimlashtirilgan	Chivin baliq Mosquitofish
Cyprinodontiformes	Poeciliidae	Gambusia holbrooki	Iqlimlashtirilgan	Sharq chivin baliq Eastern mosquitofish
Laqqasimonlar Siluriformes	Laqqachalar Sisoridae	Glyptosternon reticulatum	Mahalliy	Turkiston laqqachasi Turkestan catfish
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Gobio gobio	Mahalliy	Oddiy qumbaliqGudgeon
Olabug`asimonlar Perciformes	Olabug`alar Percidae	Gymnocephalus cernua	Mahalliy	Ruffe
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Gymnodiptychus dybowskii	Mahalliy	Scaleless osman
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Hemiculter leucisculus	Iqlimlashtirilgan	Common sawbelly
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Hypophthalmichthys molitrix	Iqlimlashtirilgan	Oq do‘ngpeshona baliq Silver carp
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Hypophthalmichthys nobilis	Iqlimlashtirilgan	Kattabosh karp Bighead carp
Laqqasimonlar Siluriformes	Ictaluridae	Ictalurus punctatus	Iqlimlashtirilgan	Channel catfish
Karpsimonlar Cypriniformes	Catostomidae	Ictiobus bubalus	Iqlimlashtirilgan	Smallmouth buffalo
Karpsimonlar Cypriniformes	Catostomidae	Ictiobus cyprinellus	Iqlimlashtirilgan	Bigmouth buffalo
Karpsimonlar Cypriniformes	Catostomidae	Ictiobus niger	Iqlimlashtirilgan	Black buffalo
Karpsimonlar Cypriniformes	Nemacheilidae	Iskandaria kuschakewitschi	Mahalliy	Nayza qanot baliq Kuschakewitsch loach
Olabug`asimonlar Perciformes	Buqa baliqlar Gobiidae	Knipowitschia caucasica	Iqlimlashtirilgan	Caucasian dwarf goby
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Leuciscus aspius	Mahalliy	Qizil labli oqqayroqAral asp
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Leuciscus idus	Mahalliy	Ide
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Leuciscus lehmanni	Mahalliy	Zarafshon oq chebagi Zeravshan dace
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Luciobarbus brachycephalus	Mahalliy	Turkiston mo‘ylovli balig‘i-Turkestan barbell
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Luciobarbus capito	Mahalliy	Shimbaliq Turkestan barbel
Olabug`asimonlar Perciformes	Odontobutidae	Micropercops cinctus	Iqlimlashtirilgan
Olabug`asimonlar Perciformes	Odontobutidae	Micropercops swinhonis	Iqlimlashtirilgan
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Mylopharyngodon piceus	Iqlimlashtirilgan	Qora amur Black amur
Karpsimonlar Cypriniformes	Nemacheilidae	Nemacheilus oxianus	Mahalliy	Amu-Darya stone loach
Olabug`asimonlar Perciformes	Buqa baliqlar Gobiidae	Neogobius fluviatilis	Iqlimlashtirilgan	Monkey goby
Olabug`asimonlar Perciformes	Buqa baliqlar Gobiidae	Neogobius melanostomus	Iqlimlashtirilgan	Caspian round goby
Lasossimonlar Salmoniformes	Lasoslar Salmonidae	Oncorhynchus mykiss	Iqlimlashtirilgan	Rainbow trout
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Opsariichthys uncirostris	Iqlimlashtirilgan	Amur three-lips
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Parabramis pekinensis	Iqlimlashtirilgan	Oq Amur Lesh balig`i-White Amur bream
Karpsimonlar Cypriniformes	Nemacheilidae	Paracobitis longicauda	Mahalliy	Loach
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Pelecus cultratus	Mahalliy	QilichbaliqRazorfish
Olabug`asimonlar Perciformes	Olabug`alar Percidae	Perca fluviatilis	Mahalliy	Perch
Olabug`asimonlar Perciformes	Olabug`alar Percidae	Perca schrenkii	Iqlimlashtirilgan	Balkhasch perch
Olabug`asimonlar Perciformes	Odontobutidae	Perccottus glenii	Mahalliy	Chinese sleeper
Olabug`asimonlar Perciformes	Buqa baliqlar Gobiidae	Proterorhinus marmoratus	Iqlimlashtirilgan	Tube-nosed goby
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Pseudorasbora parva	Iqlimlashtirilgan	Stone morokos
Osyotrsimonlar Acipenseriformes	Osyotrlar Acipenseridae	Pseudoscaphirhynchus fedtschenkoi	Mahalliy	Sirdaryo soxta kurakburun balig`i Syr-Darya shovelnose
Osyotrsimonlar Acipenseriformes	Osyotrlar Acipenseridae	Pseudoscaphirhynchus hermanni	Mahalliy	Amudaryo kichik kurakburun balig`i Little Amu-Darya shovelnose
Osyotrsimonlar Acipenseriformes	Osyotrlar Acipenseridae	Pseudoscaphirhynchus kaufmanni	Mahalliy	Amudaryo katta kurakburun balig`i Big Amu-Darya shovelnose
Tikanbaliqsimonlar Gasterosteiformes	Tikanbaliqlar Gasterosteidae	Pungitius platygaster	Mahalliy	Aral stickleback
Olabug`asimonlar Perciformes	Buqa baliqlar Gobiidae	Rhinogobius similis	Iqlimlashtirilgan	Amur goby
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Rhodeus ocellatus	Iqlimlashtirilgan	Rosy bitterling
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Rutilus rutilus	Mahalliy	Buxoro qizilko‘zi Roach
Karpsimonlar Cypriniformes	Cobitidae	Sabanejewia aurata	Mahalliy	Golden spiny loach
Lasossimonlar Salmoniformes	Lasoslar Salmonidae	Salmo ischchan	Iqlimlashtirilgan	Sevan trout
Olabug`asimonlar Perciformes	Olabug`alar Percidae	Sander lucioperca	Mahalliy	Pikeperch
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Scardinius erythrophthalmus	Mahalliy	Qizil qanotli baliq Rudd
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Schizothorax curvifrons	Mahalliy	Snowtrout
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Schizothorax eurystomus	Mahalliy
Laqqasimonlar Siluriformes	Laqqalar Siluridae	Silurus glanis	Mahalliy	Laqqa Wels
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Squalius squaliusculus	Mahalliy	Sirdaryo oq chebagi Syr-Darya dace
Karpsimonlar Cypriniformes	Karplar Cyprinidae	Tinca tinca	Iqlimlashtirilgan	Tench
Karpsimonlar Cypriniformes	Nemacheilidae	Triplophysa dorsalis	Mahalliy	Grey stone loach
Karpsimonlar Cypriniformes	Nemacheilidae	Triplophysa kafirnigani	Mahalliy
Karpsimonlar Cypriniformes	Nemacheilidae	Triplophysa labiata	Iqlimlashtirilgan	Plain stone loach
Karpsimonlar Cypriniformes	Nemacheilidae	Triplophysa stoliczkai	Mahalliy	Tibetan stone loach
Karpsimonlar Cypriniformes	Nemacheilidae	Triplophysa strauchii	Iqlimlashtirilgan	Spotted stone loach

XULOSA:
Dunyo aholisi tobora ko`payib borayotgan hozirgi sharoitda aholini sifatli oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta`minlash dolzarb masala bo`lib qolyapti. O`zbekiston ochiq dengiz yoki okeanga tutashmaganligi sababli aholini baliq mahsulotlari bilan ta`minlashning samarali usuli sun`iy suv havzalaridan foydalanib baliq yetishtirish hisoblanadi. Buning uchun baliqlar biologiyasi, ekologiyasini to`liq va mukammal o`rganib chiqqan holda sermahsul baliq turlarini iqlimlashtirish, sermahsul mahalliy turlarni esa saqlab qolish choralarini ko`rishimiz zarur. Hozirgi kunda O`zbekistonda uchraydigan 86 ta baliq turidan 37 tasi iqlimlashtirilgan tur hisoblanadi. Yurtimizda baliqchilik sanoatini rivojlantirishimiz uchun sifatli ta`lim tizimini yo`lga qo`yishimiz, yuqori malakali ixtiologlar sonini ko`paytirishimiz, ularning ilmiy tatqiqotlar olib borishi uchun yetarli shart-sharoitlar yaratib berishimiz lozim. O`zbekistondagi baliqlar hali yetarlicha o`rganilmagani bu sohada qilinadigan ishlar ko`pligidan darak beradi. O`zbekistonda baliqchilik sanoatini yuqori darajada rivojlantirishni mavjud baliq turlarini yetarlicha o`rganmay turib amalga oshirib bo`lmaydi. Bundan tashqari o`qitishda ham, ishlab chiqarishda ham zamonaviy texnologiyalarni joriy qilishimiz, dunyoning ilg`or tajribalarini o`zlashtirishimiz, ilmiy-tadqiqotlar soni va sifatini oshirishimiz kerak. O`zbekistonning porloq kelajagi yoshlarning tarbiyasi, ilmiy salohiyati va Vatan oldidagi burchini anglab yetishiga bog`liq ekanligini bilgan holda oldimizga aniq maqsadni qo`yib, sidqi dildan harakat qilishimiz va har sohada mukammal, rivojlangan O`zbekistonni birga qurishimiz kerak! Zero, bugun mehnat qilsak, ertaga farzandlarimiz yaxshi yashaydi!

Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati:
1. S.Dadayev, K.Saparov. “Umurtqalilar zoologiyasi”. Oliy o’quv yurtlari uchun darslik. Toshkent – 2019. 215-bet
2, S.Dadayev, S.To`ychiyev, P.Haydarova. “Umurtqalilar zoologiyasi”. Oliy o’quv yurtlari uchun laboratoriya mashg`ulotlari. Toshkent – 2006. 49-51-bet
3. Laxanov J.L. “ Umurtqalilar zoologiyasi”. Oliy o’quv yurtlari uchun darslik. Toshkent –2005. 126-bet
4. www.kun.uz
5. www.ziyonet.uz
6. www.wikipedia.com