Tabiiy fanlar fakulteti kimyo kafedrasi dehqonov r. S

D = —; D = c m , m .
a
(
2
.
1
)
Bu erda D-disperslik, a-dispers faza zarrachasining ko'ndalang 
kesim uzunligi, masalan, sferik zarracha uchun "a" sifatida diametr-d,

---

kub shaklidagi zarracha uchun kubning qirrasi L olinadi. Zarrachaning 
o'lcham i qancha kichik bo'lsa, sistemaning disperslik darajasi shuncha 
katta bo'ladi.
3. 
Solishtirm a sirt yuzasi - 
s ^ -
dispes fazaning xajm birligiga 
yoki massasiga to ’g’ri keladigan fazalar aro 
( s u )
sirt yuzasidir.
agar V ning o'm iga m/d (bu erda m-massa, d-zichlik)ni qo'ysak, 
quyidagiga ega bo'lamiz:
s - = - = 7 
(2-4)
m 
I
Ikkala usuldan ham foydalanish mumkin, lekin, disperslikni 
ifodalashda asosan ikkinchi formula qo'llaniladi. Demak, moddaning 
dispersligini aniqlashda solishtirma va umumiy sirtini aniqlash kerak 
ekan, u xolda umumiy sirt quyidagi formula orqali ifodalanadi:
Kolloid sistemalarda zarrachalaming katta kichikligi bir xil 
o'lcham dan iborat bo'lsa, monodispers; xar xil o'lcham dan iborat bo'lsa 
polidispers sistemalar deyiladi. K o'pincha kolloid sistemalar polidispers 
sistemalar jum lasiga kiradi. Shuning uchun ulam ing solishtirma sirti 
zarrachalaming shakliga ham bog’liq bo'ladi.
Agar zarrachalar sferik (shar) shaklida bo'lsa, ulaming solishtirma 
sirti quyidagiga teng bo'ladi.
(
2
.
2
)
(2.3)
8 = 8 » ^
(2.5)
8

---

bu erda Ssoi - moddaning solishtirma sirti, S-umumiy sirti, V-moddaning 
umumiy xajmi, r-zarracha radiusi, d-zarracha diametri.
Zarrachalari kub shaklida deb olingan kolloid sistemalar uchun 
solishtirma sirt quyidagiga teng bo'ladi.