Tabiiy fanlar fakulteti geografiya va iqtisodiy bilim asoslari kafedrasi tuproqlar geografiyasi



Download 2,83 Mb.
bet22/154
Sana26.02.2022
Hajmi2,83 Mb.
#468400
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   154
Bog'liq
Tuproqlar geografiyasi 2021 2022 Majmua Joniyev O T 5555

2. Tuproqning suv tartibi
Tuproq hosil bо‘lish jarayonida paydo bо‘lish va rivojlanishning asosiy sharoitlaridan biri bu suvning mavjudligidir. Tuproqlar geografiyasida namlikning ahamiyati juda katta. Bir xildagi issiqlik mintaqasida namgarchilik sharoiti bilan bog‘liq tarzda keskin farqlanuvchi tuproq turlari shakklanadi. Masalan, subtropik mintaqaning gumid hududlaridagi nam о‘rmonlarda qizil va sariq tuproqlar, arid mintaqalarda esa – sur – qо‘ng‘ir chо‘l tuproqlari rivojlanadi. Bir tabiat zonasining turlicha rel’yef elementlarida tuproqlarning namlanish darajalari farqlanadi.
Tuproq namlanishining asosiy manbalaridan biri atmosfera yog‘inlari hisoblanadi. Yog‘inlarning shakli (yomg‘ir, qor va b.), shuningdek ularning mavsumlar bо‘yicha taqsimlanish xarakteri ham tuproq qoplami geografiyasiga ta’sir kо‘rsatadi. Tuproq namligining ma’lum qismi havodagi suv bug‘larining kondensatsiyalanishidan vujudga keladi. Tuproqdagi suv zaxirasining tо‘ldirilishi grunt suvlari hisobiga, ular bilan tuproq о‘rtasidagi kapillyar aloqalarning mavjudligi tufayli ham rо‘y berishi mumkin.
Tuproqda suvning sarf bо‘lishi asosan bug‘lanish, desuksiya jarayoni va oqim bilan bog‘liq.
Ma’lum vaqtda tuproqqa suv kirishi, aralashishi, yig‘ilishi va sarfi kabi barcha hodisalar mujassamlamasiga tuproqning suv tartibi deyiladi. Tuproqning suv tartibi tuproqda moddalarning migratsiyasining yо‘nalishi va jadalligini belgilaydi hamda shu bilan birga tuproq kesmasining genetik qatlamlarga differensiyalanishiga va tuproq qoplamining vujudga kelishiga ta’sir kо‘rsatadi.
A.A.Rodening tuproqlarning suv tartibi bо‘yicha ajratgan 6 ta guruhi (muzlagan, yuviladigan, davriy yuviladigan, yuvilmaydigan, terlaydigan va irrigatsion-sug‘oriladigan) ham tuproqlarning tabiat zonalari bо‘yicha taqsimlanish qonuniyatiga deyarli hamohang ekanligini kо‘rish mumkin.
Atmosfera yog‘inlari va bug‘lanish о‘rtasidagi munosabatlardan namlanish koeffitsiyenti kelib chiqadiki, qaysiki bu tuproqlar geografiyasida muhim ahamiyat kasb etadi (2-jadval).

Download 2,83 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   154




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish