Tabiiy fanlar fakulteti botanika kafedrasi

Keng tangachali karrak-Cousinia platylepis Sehrenk.

Ikki yillik, poyasini balandligi 30-85 sm, tik o‘suvchi, shoxlangan, kam gulli, qanotchali, 3-7 mm enlikda. Barglari yumshoq, nashtarsimon, chetlari o‘yiqli tishchali. Savatchasi sharsimon, nisbatan mayda, 0,7-1 sm diametrda. Gul o‘rni tekkis. Tojbarglari pushti rangda. Urug‘i teskari tuxumsimon, qobirg‘asi yo‘q. Iyun-iyulda gullab, iyul-avgust oylarida urug‘lari yetiladi. Tog’‘ oldi va do‘ngliklarda o‘sadi. Toshkent, Samarqand, Farg‘ona viloyatlarida o‘sadi.
Qaynatilgan gullarini kuchli yo‘tallarga qarshi ko‘krak qismiga bog‘lanadi.

Mayda qirqilgan kovrak (chair)--Fyerula tenuisecta Korov.

Ko‘p yillik, monokarpik, ko‘p poyali, poyasini balandligi 80-110 sm, poyani yarmidan gullar hosil qilib umumiy ko‘rinishi supurgisimon to‘p, soyabon gullarga ega. Ildiz oldi barglari bandli ularni uzunligi 15-25 sm, yaproqlari uchbora mayda qirqimlarga ega. Oxirgi mayda qirqimli bargalari ipsimon uchi uchli 2-5 mm uzunlikda. Poyadagi barglari qinli o‘troq. Soyabonlari turlicha bo‘lib 8-15 nurli, ostki 1-5 navbatlashib joylashadi, qolganlari halqasimon joylashgan. Soyabonchalari 10-12 gulli. Tojbarglari sariq, oval shaklda 1-1,2 mm uzunlikda. Urug‘lari yuqori va ost qisimdan qisilgan, uzunligi 10-11 mm va eni 5-6 mm.
May-iyunda gullab, iyul-avgustda urug‘lari yetiladi. Tog’‘larni mayda shag‘ali va tuproqli qismlarida tog’‘ni 2700 m bo‘lgan balandliklarida o‘sadi.
Toshkent, Namangan viloyatida tarqalgan.
O‘simlikni ildizi va yyer ustki qismidan olingan shirasidan estrogen sifatida ishlatiladi.

Sivyers yermoni (shuvogi)- Artemisia sievyersiana Willd.

Bir yoki ikki yillik, tuklangan, poyasi qobirg‘ali, tik o‘suvchi balandligi 30-100 sm. Barglari ikki tomoni ham tuklangan, kulrangsimon, ostki barglari bandli, 2-12 sm uzunlikda, keng uchburchaksimon, ikki va uch bora qirqilgan. Gullar to‘plami supurgisimon. Savatchasi sharsimon 4-6 mm enlikda, 100-150 ta gullar to‘plamidan iborat. Urug‘lari 1 mm uzunlikda, qo‘ng‘irsimon, oz moz bukilgan, bir oz qobirg‘ali.
Iyulda gullab, avgustda urug‘lari yetiladi.
Tuqaylarda, ariqlar bo’yida, zax yyerlarda tog’‘ oldi va tog’‘ni o‘rta qismida o‘sadi. Toshkent viloyatida tarqalgan.
O‘simlikdan tayyorlangan damlama ovqat xazm organlarini ish faoliyatini yaxshilashda qo‘llaniladi. Jumladan jig‘ildon qaynashida, jigar xastaliklarida, o‘t xalta xastaliklarida, uyqusizlikda, o‘t haydovchi, siydik haydovchi, gijjalarni tushurishda qo‘llaniladi.