Tabiiy fanlar fakulteti botanika kafedrasi

Qirqbuyurg‘un (Anabasis yeriopoda (Schrenk) Benth) sho‘radoshlar oilasidan, bo‘yi 40—60 sm ga yetadigan chala butadir. Qirqbuyurg‘unning ba’zi shoxchalari tuproqdan sal chiqib turadi, ko‘p yillik novdalar hosil qilib, undan har yili bo‘g‘imli, bargsiz, yangi novdalar o‘sib chiqadi. Bu novdalarning bo‘yi 30 sm ga boradi. Qirqbuyurg‘un mart oyida ko‘karadi. Poyasi syershox, bo‘g‘imli novdalar hosil qiladi. Aprel-may oylarida gullaydi. Gullari ko‘rimsiz, oqish rangda. Mevasi iyun oyida pishadi. U ko‘rinishdan rezavor-mevaga o‘xshaydi, qanotchali bo‘ladi. Ildizi tuproqqa ancha chuqur kirgan va tarvaqaylagandir. Qirqbuyurg‘un buyurg‘unlar turkumining tipik vakillaridan biri. U asosan ishqor olishda muhim aham iyatga ega. Chunki uning novdalari tarkibida soda aralashgan potash bo‘ladi. Shuning uchun bu o‘simlik novdalarining kulini ishqorlatib va bug‘latib, undan ishqor olinadi. Qirqbuyurg‘unni chorva mollari kuz va qishda yeydi. Uning qiziq xususiyatlaridan biri shuki, ildizoldi tuplari ko‘pincha qumning ostida bo‘ladi. U tashqi issiq va sovuqqa ancha chidamli. Ana shu ildizidan yangi novdalar bemalol o‘sib chiqa byeradi. Qirqbuyurg‘un asosan qum tuproqda yaxshi o‘sadi. U respublikamizning qumloq, shag‘alli cho‘l zonasida, ayniqsa Qoraqalpog‘istonning Ustyurt tekisliklarida yuz minglab gektar maydonlarda tig‘iz o‘sadi. Ana shu joylarda har yili qanchalab ishqor, ming tonnalab potash olish mumkin.

B argsiz buyurg‘un (itsigak)-Anabasis aphylla L.

Ko‘p yillik, balandligi 30-75 sm, chalabuta, poyalarini ostki qismi yog‘ochlashgan. Poyalari slindirsimon bo‘lib yangilari yashil va asosidan shoxlangan. Barglari plyonkasimon, qo‘ltig‘i tuklangan. Gullari bittadan boshoqsimon gul to‘plami supurgisimon. Mevasi shirali, qanotlaridan qisqadir.
Iyul-sentyabr oylarida gullab urug‘laydi.
Sho‘r va sho‘rxok taqirlarda, ekin maydonlarini qirg‘oqlarida, yyer osti sho‘r suvlari yaqin bo‘lgan cho‘llarda o‘sadi.
Toshkent, Farg‘ona, Andijon, Samarqand viloyatlari va Qoraqalpog‘istonda tarqalgan.
Bir yillik yashil novdalaridan tayyorlangan pyereparati chekishni tashlash uchun qo‘llaniladi.