Tabiiy fanlar fakulteti botanika kafedrasi

Vitaminlarni klassifikatsiyasi.
Vitaminlar — tirik organizmda har xil biokimyoviy va fiziologik jarayonlar me’yorida o‘tib turishini ta’minlaydigan moddalardir. Vitaminlar oz miqdorda bo‘lishiga qaramasdan, moddalar almashinuvi jarayoniga kuchli ta’sir etadigan biologik aktiv modda bo‘lganligi sababli ularning nomi ko‘pincha davolash xususiyatlariga qarab va fiziologik ta’sirlariga qarab byerilgan hamda ularni lotin alfavitining ayrim harflari bilan belgilash qabo’l qilingan.
Keyinchalik esa vitaminlarning kimyoviy tarkiblari va tuzilishlari aniqlangandan keyin ularning kimyoviy tarkibiga qarab ham nom byerilgan. Masalan, B₅ vitamini nikotinamid, C vitamini askorbin kislota deb atalgan. Vitaminlar o‘zlari davolashlari mumkin bo‘lgan kasalliklarning nomlariga “anti” — qo‘shimchasini qo‘shish yo‘li bilan ham nomlanadi. Bunday nomlar vitaminlarning quyidagi tasnifida byerilgandir.
Vitaminlarning yerituvchilarda yerish xususiyatlari turlicha bo‘lganligi sababli, ularning yeruvchanligiga qarab quyidagi 2 guruhga bo‘lib o‘rganish qabo’l qilingan. http://www.apteka-ifk.ru/art/100008877/
1. Yog‘da yeriydigan:
1.Retinol (Vit.A)-Retinolum
2. Yergokalsifyerol (Vit. D₂)-Yergocalcifyerolum
3.Xolikalsifyerol (Vit.D₃)-Cholecalcifyerolum
4.Tokofyerol (Vit.E)-Tocophyerolum
5.Vikasol (Vit.K)-Vicasolum
6. Linetol (Vit.G‘)-Linetolum
2.Suvda yeruvchilar:
1.Tiamin bromid (Vit. B₁)- Thiamini bromidum
2. Riboflavin (Vit.B₂)-Riboflavinum
3.Nikotinat kislota (Vit. B₃)-Acidum nicotinatum
4.Xolin-xlorid (Vit.B₄)-Chloini chloridum
5.Pantenat (Vit.B₅)-Acidum pantenatum
6.Piridoksin (Vit B₆)-Pyridoxinum
7.Foliy kislota (Vit.B₉)-Acidum folicum
8.Sianokobolamin (Vit.B₁₂)-Cyanocobolamin
9.Kalsiy pangamat (Vit.B₁₅)-Calcii pangomas
10.Askorbin kislota (Vit.C)-Acidum askorbinum
11. Rutin (Vit. R)-Rutinum
Suvda yeriydigan vitaminlar va ularning ko‘pgina hosilalari hayvon organizmida ko‘pincha suvli faza holatida bo‘lib, organizmda to‘planib turmaydi, shuning uchun oziqa bilan doimo iste’mol qilib turilishi shart.
Yog‘da yeruvchi vitaminlar esa yog‘da va boshqa xil organik yerituvchilarda yaxshi yerish xususiyatiga ega bo‘lib, organizmda yog’li birikmalar holatida ma’lum bir miqdorda to‘planib turib keyin sekinlik bilan organizm ehtiyoji uchun sarflanishi mumkin.