Tabiatni muhofaza qilishning ilmiy nazariy asoslari

Cheklovchi omillar 

Cheklovchi  omil  tirik  va  notirik  organizmlarning  ekotizmini  o'z  ichiga 

oladi.Cheklovchi  omil  aloqada  bo'luvchi  bir  nechapopulyatsiyaga  ta'sir  eta  oladi. 

Biroz  yomg'ir  yog'ishi  ham  o'tloqdagi  o'simliklarni  o'sishini  cheklay  oladi. 

O'simliklar  urug'ni  sichqonlar  yeydi,  bu  oziqlanish  jarayoni  cheklovchi  omilga 

aylanishi mumkin. 

 

 

POPULYATSIYA 

 

Populyatsiyalar 

ekologiyasining 

predmeti 

populyatsiyaning 

tuzilishi, 

dinamikasini,  yoshi  va  jinsini  o„rganishdan  iborat.  Chunki,  ular  hosildorlik  va 

ko„payish xarakterini ko„rsatadi, bu esa yashash sharoitiga moslashish  o„lchamini 

yuzaga  keltiradi.  Populyatsiyalar  ichida  organizmning  o„sishi,  rivojlanishi  tashqi 

muhitga qarab o„zgarib boradi. Populyatsiyada absolyut va nisiy zichliklar ajratilib, 

absolyut  zichlik  ma‟lum  maydon  birligiga  to„g„ri  keluvchi  populyatsiyaning 

miqdori  bo„lsa,  nisbiy  zichlik  ma‟lum  maydon  birligidagi  individlar  sonini 

bildiradi.  Nisbiy  zichlik  orqali  populyatsiyaning  ko„payishiyoki  kamayishi 

haqidagi  ma‟lumotlar  o„rganiladi.  Populyatsiyaning  zichligi  vaqt  davomida 

o„zgarib turadi. Har qanday o„zgarishning quyi va yuqori chegaralari, shuningdek 

o„rtachao„lchamlari  bo„ladi.  Populyatsiya  zichliining  yuqori  chegarasi  individlar 

sonining ortib ketishi va  o„z-o„zini cheklashi bilan bog„langan, quyi chegarasi esa 

populyatsiyaning  kelajakda  yashay  olishiyoki  o„limga  yuz  tutishi,  yani  minimal 

o„lchamga tushib qolishi bilan belgilanadi. Har bir popuyatsiya ma‟lum sharoitda 

                                                 

1