Tabiat haqidagi ilk tasavvurlarning shakllanishi


Qadimgi Yunoniston olimlarining falsafiy qarashlarida tabiatning xilma-xilligi umumiy moddiy asos “boshlang’ch”dan kelib chiqqan degan tasavvurlar o’z ifodasini topgan



Download 1,63 Mb.
bet3/5
Sana26.02.2022
Hajmi1,63 Mb.
#471266
1   2   3   4   5
Bog'liq
3 мавзу

Qadimgi Yunoniston olimlarining falsafiy qarashlarida tabiatning xilma-xilligi umumiy moddiy asos “boshlang’ch”dan kelib chiqqan degan tasavvurlar o’z ifodasini topgan

  • Fales (er.av. 624-527 y.) – tabiatdagi barcha xilma-xillikning asosida umumiy moddiy “boshlang’ich asos” – suv yotadi deydi.
  • Anaksimandr (er.av. 610-546 y.) – noaniq materiya “ boshlang’ich asos” deb hisoblaydi.
  • Anaksiman (er.av. 585-525 y.) havoni, Geraklit (er.av. 530-470 y.) suvni, “boshlang’ich asos” deb hisoblaydi.

Atomistik g’oya

  • Qadimgi Yunoniston falsafasining taraqqiyotida atomistik g’oya katta o’rin tutadi. Anaksagar (er. av. V asrda) materiyaning cheksiz kichik birliklari haqidagi tushunchani ilgari surdi. Bu tushuncha Levkip (er. av. 500-400 y.) va Demokrit (er. av. 500-400 y.) o’z ta’limotlarida o’z rivojini topdi.

“Mavjudodlar narvoni” g’oyasi. Organik dunyoni klassifikatsiyalashdagi dastlabki urinishlar.

  • Dunyoning moddiyligi va birligi haqidagi umumfalsafiy qarashlarning rivojlana borishi bilan birga tabiat haqidagi ilmiy –bilimlarning ham to’plana borganligi qayd etilgan. Tabiatning xilma – xilligi haqidagi bilimlarning yig’ilishi yunon mutafakkiri Aristotelning (er.av. 384-322 y.) “Mavjudodlar narvoni” deb atalgan g’oyasida o’z ifodasini topgan.

Aristotel tuzgan hayvonot dunyosi sistematikasi

Qonlilar

Tirik tug’uvchi to’rt oyoqlilar

Aristotel ayrim hayvonlarni zoofitlar deb atagan. Bu organizmlar bir tomondan o’simliklarga ikkinchi tomondan hayvonlarga o’xshagan.

  • Zoofitlar
  • Meduza
  • Aktiniya
  • Bulutlar

Aristotel materiya passiv, harakatlanish kuchiga ega emas, lekin unda aktivlik, rivojlanish imkoniyatlari bor, shu imkoniyatlarning ro’yobga chiqishi uchun shakllantiruvchi manba dastlabki ichki kuch zarur degan fikrlarni ilgari surgan.

  • Aristotel materiya passiv, harakatlanish kuchiga ega emas, lekin unda aktivlik, rivojlanish imkoniyatlari bor, shu imkoniyatlarning ro’yobga chiqishi uchun shakllantiruvchi manba dastlabki ichki kuch zarur degan fikrlarni ilgari surgan.
  • Manba(Entelexiya)
  • Olam o’z – o’zidan paydo bo’lgan, hayvonlar nam yerdan kelib chiqqan, dastlab ularning mayib majruh xillari, keyinchalik esa harakatlanadigan, oziqlanadigan, urchiydigan, dushmanlardan o’zini himoya qiladigan hayvonlar paydo bo’ldan
  • Tibbiyot asoschilaridan biri bo’lib, u qo’y, it, ayiq va boshqa umurtqali hayvonlarning tuzilishi o’xshashligini etirof etgan. Biroq uning fiziologiya sohasidagi tushunchalarida ba’zi xatoliklarga yo’l qo’yilgan. Masalan, havo yurakka boradi, qon yurakning bir qorinchasidan ikkinchisiga, ular orasidagi devor teshiklaridan o’tadi degan fikrlar shular jumlasidandir.
  • Lukretsiy Kar
  • Klavdiy Galen

Download 1,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish