T u p ro q tarkibidagi suv m iq d o rig a

  Agro va  gidrometeorologik stansiyalar  atrofidagi  dalada 

tuproqning  agrogidrologik xossalarini aniqlash  uchun  ajratilgan 

joyning  ko‘rinishi  (I.G.Gringof fotosurati)

Hozirgi  vaq td a  agro  va  gidrom eteorologik  stansiyalarda  tu proqning 

quyidagi 

a g ro g id ro lo g ik   xususiyatlari  aniqlanadi: 

sam arasiz  nam, 

b a rqaror  s o ‘lish  namligi,  kapillyarlar  uzilish  namligi,  e n g   kam   nam  

sig 'im .  k a p illy ar  nam   s ig ‘im,  t o ‘liq  nam   s ig ‘im,  sam arali  nam.  Biz 

tu p ro q n in g   e n g   m u h im   b a ’zi  agrogidrolik x ossalarinigina  qaraym iz.

Samarasiz  nam

  -   bu  o ‘simlikka  o 'tm a y d ig a n ,  o ‘simlik  o 'z la sh - 

tirm a y d ig a n   va  org an ik   m o d d a   hosil  qilishda  q a tn a sh m a y d ig a n   foydasiz 

nam d an   iborat.  G igroskopik,  m aksim al  gigroskopik  n a m la r  xuddi  shu 

foydasiz  n a m   zaxirasi  guruhiga  kiradi.  A g a r tu p ro q d a   n a m   k a m a y a   borib 

faqatgina  m u s ta h k a m   b o g ‘langan  suv  (gigroskopik,  m ak sim al  gigro­

sk o p ik   s u v )g in a   qolsa,  0 ‘sim liklarning  barqaror  s o ‘lishi  r o ‘y  beradi  va 

o ‘sim lik  a s ta-sek in   quriydi.

Turli  tipdagi  tuproqlarda  esa  m aksim al  g ig roskopik  suv  miqdori 

tu rlicha  b o 'la d i.  L.  T u rs u n o v n in g   k o ‘rsatishicha  Q arshi  c h o 'lin in g   och

200

lusli  b o ' /   tuprog'i,  o 'rta c h a   qum oq,  b o 'z   yerlarida  maksim al  g igros­

kopik  nam  qnni(|  lu p ro g 'i  vazniga  nisbatan  3,5 -7 ,4   %   ch a m a sid a  

o '/ g a r a d i   Yoki  S am arqand  viloyatining  to 'q   tusli  bo'z ,  o 'rta c h a   qum o q  

lupioqlai ill.i  b o ' /   yerlarida  turli  chuqurlikdagi  qatlamlarga  qarab  ( 0 - 4  

•tm,  I  1 /  sin,  17  15  sm,  3 5 - 5 0   sm,  5 0 -6 5   sm)  maksimal  gigroskopik 

ниш  qiiinq  luproq  va/.niga  nisbatan  5 ,3 0 -5 ,7 2   %  cham asida  bo'ladi.

A m m o   o 'sim lik lar  tuproqdagi  nam  kam ayib  foydasiz  zaxiraga 

y aqinlashgan  sail  suv  tanqisligiga  uchraydi.

M a ’luniki.  o 'sim lik   to 'q im a sid a n   b u g 'la n g a n   suv  miqdori,  qabul 

qilgan  suv  miqdoridan  k o 'p   bo'isa,  o 'sim lik   uchun  suv  tanqisligi 

vii|iidgn  keladi.