T u p ro q tarkibidagi suv m iq d o rig a

bu ycrda :  Ws -

  tu proqdagi  samarali  nam   zaxirasi  (m m ); 

p -

  tu proqning 

h ajm iy  m assasi  ( g / s m ) :  

h

  -   tuproq  qatlami  qalinligi  (sm); 

W —

  tuproq 

nam ligi  (absolyut  quruq  tuproq  inassasiga  nisbatan  %   larda); 

к  -

  b a r­

q aro r  s o 'li s h   namligi  (absolyut  quruq  tuproq  m assasiga  nisbatan  %  

larda);  0 , 1 -   tu proqdagi  nam  zaxirasini  millim etrlardagi  suv  qatlam iga 

o 'tk a z is h   uchun  koeffitsiyent.

D e m a k ,  samarali  namni  m illim etrlarda  ifodalash  uchun  tuproq  zich- 

ligini,  y a ’ni  tuzilishi  buzilm agan  1  s m 3  absolyut  quruq  tuproq  massasini 

bilish  kerak.

O 'r t a   O siy o   tuproqlarining  o 'r ta c h a   zichligi  1,4-1,5  g /sm 3  ga  teng. 

F{ar  qaysi  tuproq  uchun  chuqurlikka  va  g 'o v a k lik k a   qarab  tuproq  zich- 

ligining  q iym atlari  o 'zgaradi.

T u p r o q d a   g 'o v a k la r   qancha  k o 'p   b o 'isa ,  u ning  zichligi  tobora  k a ­

m ayadi.

Misol.

  T u p ro q   namligi  18  %,  b a rqaror  s o 'li s h   namligi  10  %,  tuproq 

h ajm iy  m assasi  1,4  g /sm 3  b o 'isa ,  100  sm  gacha  qatlam dagi  samarali  nam  

zaxirasi  aniq lansin.

K attaliklarning qiy m atlarini  (8.5)  form ulaga  q o 'y i b   hisoblaymiz:

Ws -

  0,1  1,4-100(18-10)= 14-8=112  mm.

B a h o rd a   1  m   qalinlikdagi  tuproq  q atlam ida  sam arali  nam   m iqdoriga 

qarab   o 's im lik la r n in g   suv  bilan  t a ’minlanganligi  quy id ag ich a  bah o la­

nadi:  y ax sh i  -   180+160  mm;  qanoatlanarli  -   160+130  mm;  yetishm aydi

-   130+ 80  m m ;  y o m o n  -   80+50  mm.