T. T. Jum aqulov iqtisod fanlari doktori, professor


-§.  Tadbirkorlik  kapitalining  mohiyati,  shakllari



Download 3,94 Mb.
Pdf ko'rish
bet143/226
Sana30.12.2021
Hajmi3,94 Mb.
#96210
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   226
Bog'liq
Iqtisodiyot nazariyasi T. Jo`rayev 2005 1 qism

5-§.  Tadbirkorlik  kapitalining  mohiyati,  shakllari 
va doiraviy  aylanishi xususiyatlari
Tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish uchun zarur bo'lgan  moliyaviy 
mablag'lar, moddiy resurslar va tovarlar birgalikda tadbirkorlik kapitali 
deyiladi.
Tadbirkorlik kapitalining harakat bosqichlari:
>  
1 -b o sq ich
п ^ т р< ICHB
' к
Bu bosqich pul (P) shaklidagi kapital tegishli resurslar bozorida 
(Tr)  ishlab chiqarish  vositalari (ICHV) va  ishchi  kuchi  (Ik) sotib 
olishga sarflanishini bildiradi.
>  2-bosqich 
U(Ich)...T
Bu bosqichda iqtisodiy resurslar unumli kapital sifatida (U) 
foydalanilib, ishlab chiqarish omillariga aylanadi.  Ishlab 
chiqarish (Ich) natijasida unumli kapital tovar (T1) shaklini 
oladi.
>
  3-bosqich. 
...7" 
-  
IT
Bu bosqichda ishlab chiqarilgan tovarlarning sotilish natijasida, 
tadbirkorlik kapitali o'zining dastlabki 
pul shakliga qaytadi. Lekin u, dastlabki sarflangan (avanslangan) 
puldan qo'shilgan qiymat miqdoriga ko'p bo'ladi, ya’ni 
1Г=П +п.
Tadbirkorlik  kapitali  xarakatining  1  va  3-bosqichlari 
muomalada 
(bozorda), 2-bosqichi esa  ishlab chiqarish jarayonida  ro'y beradi.
Tadbirkorlik kapitali o'z harakatida uch bosqichni izchil bosib o'tib, 
muntazam bir shakldan boshqa shaklga aylanib, yana dastlabki shakliga 
qaytib kelishi uning doiraviy aylanishi deyiladi.
Tadbirkorlik  kapitali  doiraviy aylanishini  yaxlit holda  quyidagicha 
tasvirlash mumkin.
n   - >
t
----------ICHIJ
..  U  (IC H )... T ' - n 1
— IK
108


Doiraviy aylanish jarayonida tadbirkorlik kapitalining har bir shakli
alohida vazifalarni bajaradi:
— ► ■  Kapital pul shaklining  harakati iqtisodiy faoliyat uchun zarur 
shart-sharoit yaratishga yo'naltiriladi.
— ► ■  Kapital unumli shaklining harakati tovarlar ishlab chiqarish va 
bu jarayonda qiymatning o'sishiga erishishni ta’minlashga 
qaratiladi.
— ► ■  Kapital tovar shaklining harakati orqali tovar qiymatining baho 
shaklida ro'yobga chiqishi va o'sgan qiymatning pulga aylanishi 
hamda tadbirkorning foyda olish maqsadi ta’minlanadi.
Tadbirkorlik kapitalining har uchala shakli ham bir vaqtda o‘z 
doiraviy aylanishiga ega bo'ladi.
Pul shaklining doiraviy aylanishi 
П ... П' yoki П -> 1 --= ^ —
 
.... U  ( IC H )... Т - П 1

■—   IK
Unumli kapitalning doiraviy aylanishi 
...U   (Ic h )  yoki  U  (1 с Ь )...Т '-П Ч > Т  
ICH» ...U (lc h )

IK
Tovar shaklining doiraviy aylanishi 
T ...T 1  yoki 
Т - П - = ^ —
- |CHB  ...  U  (IC h )  ... Т '
IK

Download 3,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   226




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish