T. T. Jum aqulov iqtisod fanlari doktori, professor

Mulkiy
Monoiqtisodiyot
Poliiqtisodiyot
Ishlab chiqarish 
vositalariga 
mulkchilik shakli.
V II I 
Qamrov 
darajasiga  ko'ra
Amal qilish darajasi.
•   Mikroiqtisodiyot.
•   Makroiqtisodiyot
•   Mezoiqtisodiyot.
•   Superm akro- 
iqtisodiyot 
(megoiqtisodiyot).
Jamiyatni iqtisodiy 
rivojlanish 
darajasiga ko'ra
•   A n’anaviy 
ja m iy a t
•   0 ‘tkinchi 
ja m iy a t
e  Industrial 
jamiyatga o'tish.
•   Industrial 
ja m iy a t
e  Ommaviy 
iste’mol jam iyati.
Jamiyatni iqtisodiy 
tarraqiyoti
V II 
Siklli 
rivojlanish 
darajasiga  ko'ra
•   Neolitik 
(30-35  asr).
•   Quldorlik- 
bronza asri 
(20-23  asr).
•   Antik-temir 
asri  (11-13  asri).
•   Dastiabki 
feodal  (7  asr).
•   Toindustral 
sivilizatsiya 
(4-5 asr).
•   Industrial 
(2-5 asr).
•   Postindustrial 
(1-3  asr).
Jamiyatning
siklli
rivojlanish
sivilizatsiyasi.
46

---

Mehnat  vositalari,  materiallar,  texnologiya,  energiya,  axborotlar  va  ishlab 
chiqarishni  tashkil  etish  birgalikda  ishlab  chiqarishning  texnologik  usuli 
deyiladi.
Oddiy kooperatsiya  -   bu  bir turdagi  mahsulot ishlab chiqaruvchi  yoki  bir 
xil  ishni  bajaruvchilar  m ehnatining  oddiy  shaklda  (bir joyda)  uyushtirilishi. 
M an ifaktu ra  -   oddiy  ko o p e ra tsiya g a   uyushgan  ishlab  ch iq a ru v c h ila r 
o'rtasida  mehnat  taqsimotining  jo riy  qilinishi.  Manifaktura  qo‘1  mehnatiga 
va  oddiy  mehnat  qurollariga  asoslanadi.
Mashinalashgan  ishlab  chiqarish  -   m onifakturaga  uyushgan  xodimlar 
m ehnatiga  m ashinalarning  jo riy  qilinishi  natijasida  vujudga  keladi.
Industrlashgan  davrgacha  bo'lgan  (noindustrial)  jam iyatning  asosiy 
belgilari:
•   aholining  asosan  qishloq  xo'jiligi  bilan  bandligi;
•   qo'l  mehnatining  ustuvorligi;
•   mehnat taqsim otining juda  sayozligi;
•   natural  xo'jalikning  hukmronligi.
Industrlashgan  jam iyatning  belgilari:
•  
ishlab  chiqarishning  m ashinalarga  asoslanganligi.
•   sanoat,  fan-texnika  yutuqlari  asosida  rivojlanishi.
•   shahar aholisining  qishloq  aholisiga  nisbatan  tezroq 
ko'payishi.
Yuqori  darajada  industrlashgan  (postindustrial)  jam iyatning  belgilari:
•   xizmat  ko'rsatish  sohasining  yuksak  darajada  rivojlanganligi;
•   aholi asosiy qismi (60-70%) ning xizm at ko'rsatish sohalarida bandligi;
•   fanning  bevosita  ishlab  chiqaruvchi  kuchga  aylanishi;
•   iqtisodiyotning  hamma  sohalarida  axborot  va  hisoblash 
texnikalarining  keng  qo'llanilishi;
•   iqtisodiy  resurslarning  barcha  turlarini  tejash  im konini  beradigan 
yangi  texnika  va  texnalolgiyalarning  keng  qo'llanilishi.
47

---

Jam iyat  iqtsodiy taraqqiyoti  bosqichlarining  belgilari  (Amerikalik  iqtisodchi 
U.ROSTOUning  «Iqtisodiy  o'sish  bosqichlari»  kitobiga  asosan)