boshqa mamlakatlarning ichki ishlariga aralashmaslik;
v) o’zaro manfaatlarni har tomonlama hisobga olish;
g) ikki tomonlama va ko’p tomonlama tashqi aloqalarni rivojalantirish;
d) xalqaro huquqiy normalariga rioya qilish.
«aktiv»savdobalansigaerishishgayordamberadi. mamlakat eksporti imkoniyatini kengaytirish;
importning salmog’ini qisqartirish;
v) xorijiy sarmoyalarni respublika iqtisodiyotiga keng ko’lamda jalb qilish;
g) a) va b) to’g’ri;
d) b) va v) to’g’ri.
Tarkibiy o’zgarishlarniamalga oshirishgavazifalardan qaysisimamlakatningjahonbozorigakiribborishinita’minlaydi?
iqtisodiyotning xom-ashyo etishtirishga ixtisoslashiga chek qo’yish;
iste’molga tayyor, provard mahsulot ishlab chiqarishga o’tish;;
v) importning o’rnini bosadigan tovarlar chiqarish;
g) mamlakat eksport salohiyatini kengaytirish;
d) istiqbolli sohalarni rivojlantirishga ustuvorlik berish.
MAVZU: JAHON BOZORI. HALQARO VALYUTA VA KREDITMUNOSABATLARI
Jahon bozorida narxlarning tashkil topishiga qanday omillar ta’sirko’rsatadi? baynalminal xarajatlar darajasi;
tovarlarning jahon andozalariga javob berishi;
v) jahon bozoridagi talab va taklif nisbati;
g) raqobat darajasi;
d) yuqoridagi barcha omillar.
respublikaga bevosita kapital mablag’larini jalb etishni ta’minlaydigan shart-sharoitlarni takomillashtirish;
v) xorijiy sarmoyalariga nisbatan ochiq eshiklar siyosatini yurgazish;
g) mablag’larni import o’rnini bosuvchi va tashqi bozorda raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqaruvchi tarmoqlarga jamlash;
d) yuqoridagi barcha tadbirlar.
“IQTISODIYOT NAZARIYASI” FANIDANJORIY,ORALIQVAYAKUNIYNAZORATUCHUN SA V OL L AR
I.A.Karimov «O’zbekiston iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish yo’lida» asarining mazmuni va ahamiyati.
I.Karimovning «O’zbekiston – bozor munosabatlariga o’tishning o’ziga xos yo’li» asarining mazmuni va ahamiyati.
I.A.Karimov «O’zbekiston iqtisodiy siyosatining ustuvor yo’nalishlari» asarining mazmuni va ahamiyati.
Iqtisodiyot va uning bosh masalasi.
Sharq va g’arbda iqtisodiy g’oyalarning shakllanishi. Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida qaror topishi.
Hozirgi zamon iqtisodiyot nazariyasidagi asosiy oqimlar va yo’nalishlar.
Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti.
Iqtisodiy qonunlar, ularning tizimi va amal qilish mexanizmi. Iqtisodiy tushunchalar (kategoriyalar) .
Iqtisodiy munosabatlarni ilmiy bilishning asosiy usullari. Mikro va makroiqtisodiy tahlil.
Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida vazifalari va uning boshqa iqtisodiy fanlar bilan aloqadorligi.
Hozirgi davrda yangicha iqtisodiy fikrlashni shakllantirish zarurligi.
Iqtisodiyot nazariyasining o’tish davrida I.Karimov asaralarida rivojlantirilishi va boyitilishi.
Iqtisodiyot nazariyasining O’zbekiston Respublikasi ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi muammolarini bilish va hal etishdagi ahamiyati.
Iqtisodiyot nazariyasi davlat iqtisodiy siyosatining ilmiy asosi ekanligi. Sotsial- iqtisodiy ehtiyojlarning mazmuni. Individual, guruhiy va umumjamiyat ehtiyojlari.
O’zbekistonda extiyojlarning xususiyatlari. Ehtiyojlarning tarkibi.
O’zbekistonda milliy valyutaning joriy etilishi va ahamiyati
Tovarning iste’mol qiymati bilan qiymati o’rtasidagi ziddiyat va uni bartaraf etish yo’llari.
Pulning qadr-qiymatini ta’minlash yo’llari.
Qog’oz va kredit pullar.
Pul to’g’risidagi turlicha nazariyalar.
Mulkchilik munosabatlarining mazmuni va tarkibiy tuzilishi.
Mulk sub’ektlari va ob’ektlari. Mulkdorning manfaati va ma’suliyati.
Mulkni iqtisodiy realizatsiyasi jarayoni, uning usullari va muqobil yo’llari.
Nominal va haqiqiy (real) mulkdorlik.
Mulk turlari. Mulk shakllarining xilma-xilligi.
Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishning maqsadi, asosiy shakllari va usullari.
Xo’jalik yuritish shakllari-mulkni realizatsiya etish vositasi.
Samarali xo’jalik yuritishning mulk realizatsiyasi uchun ahamiyati.
O’zbekistonda davlat mulkini xusuisylashtirish jarayonini o’ziga hosligi.
Aktsiyalar ularning turlari, aktsiya kursi. Oblikatsiyalar.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida xo’jalik yuritishning turlari.
Milliy mulk va mustaqillik.
Sotsial-iqtisodiy tizim tushunchasi. Ishlab chiqaruvchi kuchlar va sotsial- iqtisodiy munosabatlar.
Iqtisodiy taraqqiyot bosqichlarini bilishda texnologiya va sotsial jihatdan yondoshuv. Turli formatsiyalar.
Taraqqiyot bosqichlari va ularning o’rin almashuvlari. Monostruktura va polistruktura tizimining mazmuni.
Aralash iqtisodiyotni shakllantirish O’zbekistonning kelajakdagi vazifasi ekanligi.
Iqtisodiy taraqqiyotning tsivilizatsion (madaniylashgan) va formatsiyalar jihatdan ta’rif berishga yondoshashish.
Aralash iqtisodiyotning tub belgilari.
Iqtisodiy tizim nusxalari.
Bozor iqtisodiyoti tushunchasi. Bozor iqtisodiyotini rejali iqtisodiyotdan farqi.
Bozor iqtisodiyoti umuminsoniydir. Bozor iqtisodiyotining sub’ektlari.
Iqtisodiy plyuralizim. Iqtisodiyotning antimonopol yo’nalishda bo’lishi.
Tovar va xizmatlar to’kinligi, defitsitsiz bozor.
Narxlarning erkinligi. Pulning iqtisodiy aloqalarning asosiy vositasiga aylanishi.
Iqtisodiy raqobatlashuv va manfatlar uyg’unligi. Iqtisodiy regulyatorlarning mavjudligi.
Iqtisodiyotning sharoitiga moslanuvchanligi, uning mexanizmi.
Bozor iqtisodiyotining ustunligi va zaif tomonlari. Iqtisodiy va madaniylashgan bozor iqtisodiyoti, ularning xususiyatlari.
Bozor mexanizmida raqobatning roli.
Bozor iqtisodiyotining sotsial adolat qoidalari.
O’zbekistonda ijtimoiy yo’naltirilgan bozor iqtisodiyotining shakllanishi.
Bozor iqtisodiyotiga o’tish umuminsoniy jarayon ekanligi va uning asosiy yo’llari.
Bozor isloxatlari.
O’zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o’tish kontseptsiyasi va isloxatlar strategiyasi.
Bozor iqtisodiyotiga o’tishning besh tamoyili. O’zbekiston modelining xususiyatlari.
Davlat narxi va erkin narxlar. Raqobatchilik muxitini yaratilishi.
Izchil moliya-kredit siyosati.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida rejali aloqalarning chegaralari.
Rejali iqtisodiyotdan bozor iqtisodiyotiga o’tishning xususiyatlari.
Milliy pul qadrini ta’minlash yo’llari.
Bozor iqtisodiyotiga o’tish davrida sotsial siyosatning asosiy yo’nalishlari.
Bozor tushunchasi. Bozorning iqtisodiyot uchun axamiyati.
Bozorning ob’ektlari va sub’ektlari. Taqchil bozor, to’yingan bozor.
Erkin, monopol, raqobatli, oligopolistik va sof monopoliya bozor.
Bozor sigmenti. Bozorni o’z ob’ekti jixatidan turlanishi.
Bozor infrastrukturasi va uning unsurlari.
Tartibsiz va tartiblangan bozor belgilari.
Bozor orqali ishlab chiqarish va iste’molni o’zaro bog’lanishi.
O’zbekistonda milliy bozorni shakllantirish yo’llari.
Talab tushunchasi. Talab qonuni.
Talabning o’zgaruvchanligi va unga ta’sir etuvchi omillar.
Taklif tushunchasi. Taklif qonuni.
Taklifning o’zgaruvchanligi va unga ta’sir etuvchi omillar.
Talab va taklifning mos kelishi, bozor muvozanati.
Taklif o’zgarmaydigan tovarlar.
O’zbekistonda talab va takliflarni muvofiqlashtirish masalalari.
Iste’molchi hulqi nazariyasi.
Bozor muvozanatining iqtisodiyotga ta’siri.
Tadbirkorlik tushunchasi. Biznes va tadbirkorlikning umumiy jihatlari va farqlari.
Tadbirkorlik tamoyillari va qoidalari.
Tadbirkorlikning asosiy turlari. Firma (korxona) faoliyati: kichik, o’rta va yirik biznes.
Aktsionerlik jamiyati va aktsionerlik kapitali.
Menejment va marketing ularning vazifalari va qoidalari.
Tadbirkorlik kapitali. Kapital xarakati va uning uch bosqich: bozor, ishlab chiqarish, bozor.
Tadbirkorlik kapitalining uch ko’rinishi. Tadbirkorlik kapitalining aylanishi.
Asosiy va aylanma kapital (fond).
Kapitalning aylanish tezligi va uni hisoblash usuli. Kapital xarakatnng samaradorlikka ta’siri.
O’zbekistonda korxonalarni aktsionerlashtirish.
Kapitaldan foydalanish samaradorligi va uning ko’rsatkichlari.
Makroiqtisodiy aylanish va uning iqtisodiy axamiyati.
Asosiy kapitalni jismoniy va ma’naviy eskirishi. Amortizatsiya fondi.
Iqtisodiy xarajatlar tushunchasi, xarajatlarning tarkibi va turlari.
Doimiy, o’zgaruvchan umumiy xarajatlar. Ichki va tashqi xarajatlar.
Pul tushumi va uning turlari. Iqtisodiy soy foyda, foyda normasi va massasi.
Foyda kelishining kamayib borish qonuni. Tijorat xarajatlari va ularni qoplash manbalari.
Tijoratdagi normal foyda, iqtisodiy foyda, omad foydasi. Tijorat foyda normasi.
Foydaning taqsimlanishi va ishlatilishi.
Iqtisodiy xarajatlarni kamaytirish yo’llari.
Tijorat foydasiga ta’sir qiluvchi omillar.
O’zbekistondagi zarur ko’ruvchi korxonalar va bu korxonalarni bankrot bo’lish sababalari.
Ish haqining iqtisodiy mazmuni.
Ish haqi tizimi. Nominal va real ish haqi.
Ish haqi darajasining tabaqalashuvi. Ish kuchi bozoridagi raqobat va ish haqi.
Mehnat munosabatlari. Mehnat sharoitlari.
Mehnat nizolari, uning sabablari va bartaraf qilish usullari.
Bozor munosabatlariga o’tish bilan ish haqi darajasidagi tabaqalanishning kuchayishi.
Zamonaviy raqobat sharoitida ish haqini tashkil etish va belgilari.
Kasaba uyushmalarining tadbirkorlar va davlat bilan o’zaro aloqasi.
Raqobatning mohiyati. Raqobatning iqtisodiy asoslari va maqsadi.
Raqobat munosabatlarining rivojlanish bosqichlari. Raqobat ishtirokchilari. Raqobat sohalari.
Raqobatda g’olib chiqish shartlari. Raqobat strategiyasi.
Raqobat usullari: g’irrom raqobat, halol raqobat.
Narx yordamda va narxsiz raqobatlashish. Mukammal va nomukammal raqobatlashish ko’rinishlari.
Raqobat iqtisodiyotni xarakatlantiruvchi kuch ekanligi. Raqobatchilik muhiti.
Tarmoq va tarmoqlararo raqobat.
Raqobatning 4 modeli.
Rejli iqtisodiyotdan bozor iqtisodiyotiga o’tish sharoitida raqobatchilikning xususiyatlari.
Antimonopol iqtisodiyotida raqobat va monopoliyalar nisbati.
Narxning iqtisodiy vosita ekanligi va narxning vazifalari.
Erkin bozorda narxning shakllanishi. Narxning shakllanishiga ta’sir etuvchi omillar.
Erkin va monopollashgan bozorda narxning shakllanish xususiyatlari.
Narxlarning hilma-hillik sabablari. Narx turlari va ularning qo’llash doirasi.
Narx pariteti. Narxning mutloq va nisbiy darajasi.
Narx belgilash raqobat kurashining mukammal va nomukammal usullarini mezoni ekanligi.
Narx belgilashning bozor mexanizmi.
Hozirgi kunda O’zbekiston Davlatining narx siyosati va aholi sotsial himolash masalalari.
O’zbekistonda narx siyosati.
Agrar munosabatlari va uning bozor iqtisoidyotidagi xususiyatlari.
Er mulk va xo’jalik yuritish ob’ekti sifatida. Ijara munosabatlari.
Er rentasi tushunchasi. Renta miqdoriga ta’sir etuvchi omillar.
Differentsial renta. Differentsial renta 1. Differentsial renta. 2. va ularning vujudga kelish mexanizmi.
Absolyut renta, monopol renta. Undirma renta, sanoatdagi, qurilish uchastkasidagi renta.
Agrobiznes va uning turlari. Agrofirmalar va agrosanoat birlashmalari, fermerlar uyushmasi.
Erni iqtisodiy baholash va uning resurslardan foydalanishdagi roli.
Fermer xo’jaligining iqtisodiy va sotsial afzalligi.
Fermer xo’jaligining qo’llab-quvvatlashning davlat dasturlari.
Iqtisodiyotning agrar sektori. Erning resurs sifatida alohida xususiyatlari.
Bozor munosabatlariga o’tishdi. O’zbekistonda agrar munosabatlarni rivojlanishi va xususiyatlari.
«Milliy iqtisodiyot» tushunchasi. O’zbekiston milliy iqtisodiyotning shakllanish xususiyatlari.
Milliy iqtisodiyotning asosiy o’lchamlari va makroiqtisodiy ko’rsatkichlar tizimi.
Milliy hisoblar tizimi va O’zbekistonning unga o’tish vazifalari.
Milliy mahsulotning iqtisodiy mazmuni va uning harakat shakllari.
Yalpi va ichki milliy mahsulot, ularning tarkibiy tuzilishi. Oraliq va pirovard mahsulot, sof milliy mahsulot, milliy daromad.
Yalpi va ichki milliy mahsulotni hisoblash usullari: qo’shilgan qiymatlar, resursli daromadlar va sarf-xarajatlar bo’yicha.
Nominal va real yalpi milliy mahsulot. YaMM hajmi va dinamikasi.
YaMMning taqsimlanishi va ijtimoiy farovonlik.
O’zbekistonda yalpi milliy mahsulotni ko’paytirish omillari va yo’llari.
Xufyona iqtisodiyot, uning belgilari va ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari.
Yalpi milliy mahsulotning miqdor va sifat o’lchamlari hamda uni taqsimlash nisbatlari.
Yalpi talab tushunchasi, uning tarkibi va hajmi ta’sir qiluvchi omillar. Yalpi talab egri chizig’i va uning o’zgarishi.
Yalpi taklif tushunchasi. Yalpi taklif hajmiga ta’sir qiluvchi omillar.
Yalpi talab va yalpi taklif o’rtasidagi muvozanatlik. J.B.Sey qonuni.
Bozorning to’yinganlik darajasi. Taqchillikning iqtisodiy tabiati va uni bartaraf qilish yo’llari.
Yalpi talabning qiymat-pul va moddiy – ashyoviy tomonlari.
Yalpi talab va yalpi taklif egri chiziqlarining kesishishi hamda o’zgarish qonuniyatlari.
Iste’mol, jamg’arma va iqtisodiy jamg’arishning mazmuni.
Iste’mol va jamg’arish fondlarining hosil bo’lishi. Iste’mol fondlarining taqsimlanishi.
Jamg’arish manbalari. Investitsiyalar, uning tarkibi va darajasini belgilovchi omillar.
Iste’mol va jamg’armaga o’rtacha va oxirgi moyillik.
Investitsion faollik va investitsiyalar barqarorligi. Investitsiyalar samarasi.
Iste’mol va jamg’arma darajasini belgilovchi omillar.
Investitsiyalarning o’zgaruvchanligi va investitsion muhitda xavf-xatarni hisobga olishning ahamiyati.
O’zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o’tishda investitsion faollikni ta’minlash vazifalari.
Iqtisodiy o’sish tushunchasi, uning mezoni va ko’rsatkichlari.
Iqtisodiy o’sishning ekstensiv va intensiv turlari.
Iqtisodiy o’sishning omillari. Iqtisodiy o’sishda talab va taklif omillarining roli.
Milliy boylik. Moddiy-buyumlashgan va intellektual boylik. Milliy boylikning tarkibi.
O’zbekistonning iqtisodiy potentsiali va undan samarali foydalanish muammolari.
Fan-texnika taraqqiyotining hozirgi bosqichida iqtisodiy o’sshda intensiv omillarning o’rni.