T. Qudratov N. Fayziyeva

17.2. Xo’jalikning umumiy moliyaviy ahvolini tahlil  
qilish uslubi. 
 
Buxgalteriya  balansi-netto  asosida  xo’jalikning  umumiy  moliyaviy    holatining 
tahlili  gorizontal va vertikal tahlil usullari orqali amalga oshiriladi. 
Buning uchun birinchi  navbatda korxonaning aktivlari va passivlari tarkibi va tarkibiy 
tuzilishi hisoblab olinadi. Shundan so’ng tahlil boshlandi. Tahlilda korxona aktivlari va 
passivlaridagi  umumiy va tarkibiy  o’zgarishlar balansning har qaysi tomoni bo’yicha 
alohida o’rganiladi. 
 
Gorizontal  tahlil usuli  yordamida    aktivning  ham, passivning  ham  tarkibini tahlili 
har  bir  bo’limi  va  har  bir  moddasi  bo’yicha  yil    oxiridagi    summasini    yil  boshidagi 
summasiga  solishtirib,  mutlaq    va  nisbiy    o’zgarishlarini  aniqlab,  baho  berish  bilan 
amalga    oshiriladi.  Ularning  tarkibining  tahlili  bilan  bar  qatorda  tarkibiy  tuzilishi  ham 
o’rganiladi. Buning uchun har  bir bo’lim va moddalar bo’yicha aniqlangan yil oxiridagi 
salmog’ini  yil boshidagi  salmog’iga  solishtirib, tarkibiy tuzilishi tahlil qilindi. So’ngra  
mutlaq    va  nisbiy  o’zgarishlar  asosida  moliyaviy  ahvolning  umumiy  holatiga  baho 
beriladi.  
Korxonaning  holatiga  baho  berishda  balans  ma’lumotlari    asosida  moliyaviy 
koeffisiyentlarni aniqlash va tahlil qilish katta ahamiyat kasb etadi, chunki ular asosida 
moliyaviy    ahvolni  yaxshilash  imkoniyatlari  aniqlandi.  Shular  jumlasiga  moliyaviy 
barqarorlik, to’lovga qodirlik koeffisiyentlari kiradi.  
Endi,shu koeffisiyentlarni tahlil qilish usuliga to’xtalamiz.