T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 211 }–––––––––––––––––––––––––––––– 

Tokning magnit maydon energiyasi 
6 - rasmda keltirilgan chizmani ko‘rib chiqamiz.
I
o
boshlang‘ich tok 
L
induktivlikli 
g‘altakda magnit maydoni hosil qiladi. 
K
kalitni 
V
kontaktga ulanganda zanjirda vaqt 
bo‘yicha so‘nuvchi, 

o‘z
- o‘zinduksiya 
EYuK
ni tiklab turuvchi 
I
tok oqa boshlaydi. 
dt
vaqt 
ichida bu tokning bajargan ishi quyidagiga teng bo‘ladi: 
, (1) 
Agarda solenoid induktivligi 
I
tokka bog‘liq bo‘lmasa (
L= const
), u holda 
ga teng bo‘ladi.
, (2) 
bu ifodani 
I
dan 0 qiymatgacha integrallasak, magnit maydon yo‘qolguncha ketgan vaqt 
ichida tokning bajargan ishini baholay olamiz:
, (3) 
Magnit maydoni butunlay yo‘qolganda, tok oqimi to‘xtaydi, bajarilgan ish zanjirda 
ajralgan issiqlik miqdoriga teng bo‘ladi: 
, (4) 
bu yerda, 
W
m
- magnit maydon energiyasidir, u o‘tkazgichda (induktivlikda) joylashgan 
bo‘lib, asosan o‘tkazgichdan o‘tayotgan tokka bog‘liqdir (
L
- o‘tkazgich induktivligi, 
I
- 
tok).
Magnit maydon energiyasini 
ifoda yordamida maydon bilan bog‘liq bo‘lgan kattalik orqali ham ifodalashimiz mumkin: 
,
,



d
I
dt
I
dt
d
dt
I
dA
z
o










'
dI
L
d



dI
I
L
dA








0
2
2
I
LI
LIdI
A
2
2
LI
W
M

n
H
I

V
n
L


2
0


nI
H

n
H
I


---