T o sh k e n t irrig a tsiy a va q ishloq xo‘ja L ig in I

Mehnat  —  turmush  estetikasining  muhim  omili. 
Insonning 
aqliy  yoki  jismoniy  kuchi  bilan  amalga  oshiriladigan  maqsadli 
faoliyati  mehnat  deb  atalishi  ma’lum.  U  ma’naviy va  moddiy ji- 
hatdan  odamzod  hayotini  farovonlashtirish,  m a’naviy  hamda 
moddiy qadriyatlarni yaratish vositasi.  Mehnatda inson ayni pay- 
tda  ham  aqliy,  ham   jismoniy  tomondan  tarbiyalanib,  ma’naviy 
yuksalib  boradi.  Biroq mehnat  og‘ir majburiyatga  aylangan joyda 
uning  bu  xususiyatlari  yo‘qoladi.  Shu  sababli  mehnat  har jihat- 
dan yuksak  samara berishi uchun  erkin bo‘lishi,  mehnat jarayoni 
ijodiy  va  qiziqarli  kechishi  lozim.  Agar  mehnat  erkin  va  ijodiy
362

---

bo‘lsa  ko‘plab  yuksak  asarlar,  mukammal  mahsulotlar  yaratiladi. 
Va  aksincha,  mehnat  asarlari xunuk bo‘lsa insonning  mehnat  qi­
lish  zavqi  va  baxtidan  mosuvo  ekanligi,  bu  esa  ular  yashayotgan 
jamiyatning ma’naviy qashshoqligini ko‘rsatadi.
M ehnat estetikasi deganda mehnat sharoiti,  mehnat vositalari, 
mehnat  natijalarida  estetik  qonuniyatlarning  namoyon  bo‘lishi 
tushuniladi.  Mehnatning  estetik jihatlari  shaxsning  ijodiy  faoli- 
yat potensiali uning m a’naviy,  aqliy,  axloqiy-estetik tomonlari bi­
lan  umumiyligi  va  mehnat  natijalaridan  beg‘araz  lazzatlanishiga 
bog‘liqdir.  Mehnatning  estetik jihatdan  tolaqonli  bo‘lishi  uchun 
avvalo  obyektiv  omillar,  ishlab  chiqarish jarayoniga  ham  bogliq. 
Albatta  bu  o‘rinda  mehnatkashlarning  madaniyati,  estetik  didi 
masalalari  ham  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.
Shuningdek,  mehnatning  estetik  mohiyati  u  kechadigan  ijti­
moiy  shart-sharoitlarga  ko‘p jihatdan bog‘liq  bo‘ladi.  Bozor  mu- 
nosabatlari  sharoitida  raqobat  amal  qilishi  moddiy  ne’mat  ishlab 
chiqaruvchilardan  har tomonlama  keng  ijodiy  faoliyat  ko‘rsatish, 
sifatli  mahsulotlar  yaratish,  iste’molchilarning  badiiy-estetik 
didi  va  ehtiyojlariga  mos  tovarlar  yetishtirishni  zaruriy  ehtiyojga 
aylantirdi.  Moddiy va m a’naviy ehtiyoj va manfaatlar uyg‘unligini 
ta’minlash  va  rivojlantirish  shaxs,  millat  va  jamiyat  taraqqiyoti 
garovlaridan biridir.
M ehnatning  estetik jihatdan  to‘laqonli  bo‘lishi  avvalo  obyek­
tiv  omil  —  ishlab  chiqarish  jarayoniga  ham  bog‘liq.  Albatta,  bu 
o‘rinda  mehnatkashlarning  madaniyati,  axloqi,  estetik  didi  ma­
salalari  ham  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.
Shunday  qilib,  mehnat  insonga  kuchli  va  ko‘p  qirrali  ta’sir 
ko‘rsatib,  uning  faoliyatiga  estetik  ma’no-mazmun  baxsh  etadi, 
ma’naviy  kamol  topishiga  ko‘maklashadi.  Bunda  ijod  ustuvorligi 
qancha yuqori bo‘lsa,  uning estetik mohiyati ham shuncha barqa- 
ror,  m a’naviy  ta’sirchanligi  kuchli  bo‘ladi.  Mamlakatimiz  mus- 
taqillikka  erishgach  mehnatning  mohiyati  ham  tubdan  o‘zgardi. 
«Islohot islohot uchun emas,  avvalo inson uchun» tamoyili mam- 
lakatimizda  olib  borilayotgan  islohotlar  avvalo  inson  hayotini 
farovon,  turmushini  obod  bo‘lishi,  mehnatning  erkin  va  ijodiy 
tabiatiga bog‘liqligi  ifodasidir.
363

---