T o sh k e n t irrig a tsiy a va q ishloq xo‘ja L ig in I

Formal  mantiqning  o‘rganish
 
predmetini 
quyidagilar tashkil  etadi:
203

---

— tafakkurlash shakllari, ularning tabiati va ularning tuzilmasi 
(strukturasi)  bilan bog‘liq qonuniyatlari;
— fikrlar o‘rtasidagi  aloqalarning  qonunlari;
— bu  qonunlarning buzilishi bilan bog‘liq bo‘lgan xatolar.
Tafakkur  va  uning  xususiyatlari. 
Tafakkur  bilishning  yuqori
bosqichi  ratsional  (lotincha  ratio  — aql)  bilish  boMib,  unda  pred­
met  va  hodisalarning  umumiy,  muhim  xususiyatlari  aniqlanadi, 
ular o‘rtasidagi ichki, zaruriy aloqalar, ya’ni qonuniy bog‘lanishlar 
aks  ettiriladi.
Aqliy bilish,  tafakkurlash voqelikni abstraktlashgan  (mavhum- 
lashgan)  va umumlashgan  holda  aks  ettiradi.  Tafakkurlash til bi­
lan  uzviy  aloqada,  ya’ni  til  fikrning  voqe  bo‘lish  shakli  hisobla­
nadi.  Sharq  mutafakkirlari tilga  katta  e’tibor berganlar.
Tafakkur  (aqliy bilish)  hissiy bilish bilan  uzviy bog‘liq.  Tafak­
kur  yordamida  buyum  va  hodisalarning  mohiyatini  tushunishga 
erishiladi.
Tafakkur  voqelikni  umumlashtirib  va  mavhumlashtirib, 
muayyan  mantiqiy shakllarda,  ya’ni tushuncha,  mulohaza va xu­
losa  chiqarish  hamda  ular  o‘rtasidagi  aloqalar  shaklida  aks  et- 
tirib,  m a’lum  mantiqiy  qonun-qoidalarni  vujudga  keltiradiki, 
to‘g‘ri,  aniq,  izchil,  ziddiyatlardan  xoli  fikrlash  ana  shu  qonun- 
qoidalarga  amal  qilishni taqozo  etadi.  Bu qonun-qoidalar amali- 
yotda vujudga kelgan bilimlarni isbotlash yoki  rad etish,  ularning 
to‘g‘riligi  yoki  xatoligini  tasdiqlash  yoxud  inkor  etishga  xizmat 
qiladi.