T o sh k e n t irrig a tsiy a va q ishloq xo‘ja L ig in I



Download 8,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet210/286
Sana11.01.2022
Hajmi8,66 Mb.
#347678
1   ...   206   207   208   209   210   211   212   213   ...   286
Bog'liq
Falsafa asoslari

Shafqat. 
Shafqat istilohi hozirgacha etikaga doir asosiy o‘quv 
adabiyotlarda  va  ilmiy tadqiqotlarda  asosiy  mezoniy  tushuncha 
sifatida  taqdim   etilmaydi.  Vaholanki  shafqatning  ildizi  inson 
shaxsiga  bo‘lgan  muhabbatga  borib  taqaladi,  u  ham  m uhab­
bat  kabi  qamrovli  hissiyot.  Agar  muhabbat  mehrga  asoslansa, 
shafqat  muruvvat  bilan  bogliq.  Lekin  u  ayni  paytda  muruv- 
vatdan jiddiy  farq  qiladi.  Muruvvat  bir  insonning  ko‘p  hollar­
da  o‘ziga  aloqasi  yo‘q  boshqa  bir  insonga  achinish  hissi  orqali 
yordamga  qo‘l  cho‘zishi  bo‘lsa,  shafqat  kishining  o‘ziga  aloqa- 
dor  odamga,  aybdor,  gunohkor,  ijtimoiy,  iqtisodiy  va  huquqiy
280


jazolanishga  loyiq  kimsaga  kechirim lilik  orqali  insonparvarlik 
ko‘rsatishdir.
Shafqat  hissi  shafqatga  muhtoj  kishi  o‘rniga  xayolan  o‘zini 
qo‘yib  fikr  yuritish  orqali  vujudga  keladigan,  o‘zga  bir  inson  iz- 
tiroblarini  yengillatishga  qaratilgan  axloqiy  hodisadir.  G ‘azab 
insondagi  hayvoniy  xislat  bo‘lsa,  shafqat  insoniylik  belgilaridan 
biridir.
Ideal. 
Inson  ideal  sari  intiladi,  o‘z  hayotini  unga  qiyoslaydi, 
unga  taqlid  qiladi.  U  inson  hayotidagi  eng  oliy  axloqiy  talabki, 
uning  bajarilishi  shaxsni  koraillikka  yetkazadi.  Albatta,  hayotda 
bunga  to‘la  erishib  bolmaydi,  lekin  inson  ana  shu  komillikni 
o‘ziga  namuna  bilib,  idealga  intilib  yashashi  jarayonida  nisbiy- 
hayotiy komillikni  qo‘lga kiritadi.
Dunyoviy  ideal  bilan,  to ‘g‘rirog‘i,  ijtimoiy-axloqiy  ideal  bi­
lan  diniy  ideal,  bir  qaraganda,  o‘xshashdek  ko‘rinsa-da,  aslida 
keskin  farq  qiladi.  Chunonchi,  musulmonlar uchun  -   M uham ­
mad  (s.a.v.),  nasroniylar uchun  — Hazrati  Iso,  yahudo  dinidagi- 
lar uchun  — Hazrati  Muso  ideal  hisoblanadi.  U lar ideal  sifatida 
hech  qachon  o‘zgarmaydi,  boqiy.  Ijtimoiy-axloqiy  ideallar  esa 
o‘zgarishi  m um kin  va  ko‘p  hollarda  o‘zgarib  turadi.  Masalan, 
sho'rolar davrida o‘sha tuzum  asoschisi  Lenin  — eng yuksak ax­
loqiy ideal sifatida talqin etilardi va ko‘pchilik tom onidan shun- 
day qabul qilinardi.  Hozir esa «Kuch — adolatda!» degan shiorni 
hayotining  m a’nosi  deb  bilgan  buyuk  ajdodimiz  A m ir  Temur 
ko‘pchilik  tom onidan  ijtimoiy-axloqiy  ideal,  adolatli  davlat 
rahbarining  namunaviy  timsoli  tarzida  qabul  qilinadi.  Demak, 
muayyan tuzum  talablaridan kelib  chiqqan holda,  ijtimoiy-axlo­
qiy ideallar  o‘zgarishi  mumkin.

Download 8,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   206   207   208   209   210   211   212   213   ...   286




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish