Т О Ш К Е Н Т А РХ И ТЕК ТУ РА К У Р И Л И Ш
ч
И Н С Т И Т У Т И
А РХ И ТЕК ТУ РА - К У Р И Л И Ш
Ф АНИ
ВА ДАВР
Р Е С П У Б Л И К А
И Л М И И -А М А Л И И
А Н Ж У М А Н М А Т Е Р И А Л Л А Р И
К И С М
Тошкент
-
2017 й.
У ЗБ Е К И С Т О Н РЕ С П У БЛ И К А С И
О Л И Й ВА У РТА М А Х С У С Т А Ъ Л И М В
АЗИ РЛИ ГИ
Т О Ш К Е Н Т А РХ И ТЕК ТУ РА К У Р И Л И Ш И Н С Т И Т У Т И
АРХИТЕКТУР А-КУРИЛИШ
ФАНИ ВА ДАВР
Республика илмий-ам&пий анжуман м атериаллари
III -КИСМ
Тошкент-2017
0 ‘Z B E K IS T O N D A M U H A N D IS L IK G R A F IK A S I F A N L A R IN IN G 0 ‘Q IT IL IS H I VA
U N IN G D O L Z A R B M A SA L A L A R I
Valiyev A.N.- dotsent, Abduxakimova M.A.- talaba, TDPU,
AmirqulovX.Q.- talaba, SamDCJ.
M u sta q il O 'z b e k is t o n R es p u b lik a s id a s h ak llan a y o tg a n m illiy istiq lo l g 'o y a s i,
R csp u b lik a
K o n stitu ttsiy asid a e ’t i r o f c tilg a n in s o n p a rv a rlik , d e m o k ra tik , h u q u q iy d a v la t v a ja m iy a tn i b a rp o
e tis h , sh u n in g d ck , ijtim o iy -iq tiso d iy h a m d a m a d a n iy riv o jla n is h n in g y u q o ri
b o sq ich larig a
k o ‘ta rish , ja h o n h am ja m iy a ti safid an m u n o s ib o ‘rin e g a lla s h g a y o 'n a llirilg a n c z g u m a q sa d la m i
a m a lg a o s h iris h g a x iz m a t q ilad i.
O 'z b e k is to n R cs p u b lik a s in in g B irin ch i P re z id e n ti I.A .K a rim o v o ‘z a sa rla rid a yoshlarga*
y u k sak is h o n c h b ild irib , u lam i b a rk a m o l a v lo d d e b y u k s a k q a d rla y d ila r v a s h u n d a y d eydilar:
“Shuni imutmasligimiz kerakki, kelajagimiz poydevori bilim dargohlarida yaratiladi, boshqacha
aytganda, xalqimizning ertangi kuni qanday bo ‘lishi farzandlarimizning bugun qanday ta 'lim va
tarbiya olishiga bog'liq
”.7
“T a 'l i m t o ‘g ‘ris id a ”g i Q o n u n h a m d a “K a d r la r ta y y o r la s h M illiy d a stu ri” g 'o y a la rin i
a m a lg a o s h iris h ja ra y o n id a o 'q itu v c h i k a d rla r m u h im ro l o ‘y n a y d ila r. М а л а sh u n d a y
m u ta x a ssislik la rd a n b i n c h iz m a c h ilik fani v a u n in g o 'q itu v c h ila rid ir.
0 ‘z b e k isto n d a c h iz m a g c o m c triy a fa n i 1 9 3 0 y illa rd a n bosh lab o ‘q itila b o s h la n d i. 1953 y ili
m a h a lliy o lim la rim iz d a n R ah im H o ru n o v b irin ch i b o ‘ lib n o m z o d lik d is se rta ts iy a sin i h im o y a q ild i.
S h u n in g d e k , d o ts e n t Y u si tjo n Q irg 'iz b o y e v c h iz m a g e o m e triy a 8 v a c h iz m a c h ilik 9
fa n la rid a n o ‘z b c k tilid a ilk a d a b iy o tla m i y o zd i v a f a n te rm in la rin in g o 'z b c k c h a n o m la rin i ilm
a h lig a k o ‘rsa td i.
P c rs p e k tiv a g a o i d ilk o ‘q u v qoM lanm a T D P U fa x r iy p ro fesso ri Ik ro m R a h m o n o v 10
to m o n id a n y a ra tild i.
C h iz m a g e o m e triy a b o ‘y ic h a k la s s ik a d a b iy o t s ifa tid a e ’t i r o f e tilg a n
d a rs lik p ro fesso r
S h .K .M u ro d o v !l b o sh ch ilig id ag i b ir g u ru h o lim la r to m o n id a n 1 9 9 8 y ili y a ra tild i. S h .K .M u ro d o v
o 'z b e k is to n lik o lim la rg a K iy e v ilm iy m a k ta b i to m o n y o ‘ l o ch g an .
B u n d a n ta s h q a ri o 'z b e k is to n lik o lim la rd a n B .S o b ito v , J.Y o d g o ro v , L H a k im o v , P .A d ilo v ,
T .R ix sib o y e v , R .lsm a tu lla y e v , T .A z im o v , D .F .Q o ‘c h q o ro v a , E .R o ‘ z iy e v f S h .A b d u ra h m o n o v ,
A .A b d u ra h m o n o v , A .A s h irb o y e v , A .V a liy e v , N .Y o d g o ro v , M .X a lim o v , S .S a y d a liy e v v a
b o s h q a la r o 'z la r in in g y o z g a n o ‘q u v a d a b iy o tla ri v a ilm iy m a q o la la ri b ila n fa n n in g riv o jla n ish ig a
h is s a q o 's h m o q d a la r.
C h iz m a g e o m e triy a v a c h iz m a c h ilik fan la rin i o 'q i tis h d a o ‘ z ig a y a ra s h a
m e to d ik a sa rla r
y o z ish d a I.R ah m o n o v p e s h q a d a m h is o b la n a d i. 1 9 9 6 y ili u n in g “C h iz m a c h ilik d a n d id ak tik
o 'y i n la r ” k ito b i n a s h r e tild i. B u k ito b o ‘y in te x n o lo g iy a si y o ra d a m id a d a rsn i q a n d a y ta sh k il q ilish
m u m k in lig i h a q id a ilm iy -m e to d ik ta v siy a la m i o ‘z ic h ig a q a m ra b o lg a n .
7 1.A.Karimov. Y uksak m a’naviyat - ycngilmas kuch. - Т ., "M a’naviyat". 2 0 0 8 .61-bet.
• Q irg'izboyev Y u . C hizm a geometriya. - Т .: “ O'qituvchi”, 1959 v a 1972 yy.
9 Q irg'izboyev Y u. v a boshqalar. M ashinasozlik chizmachiligi kursi. - Т .: “0 ‘qituvchi” , 1981- y.
10 Rahm onov 1. Perspektiva. - Т .: “O 'qiluvchi” , 1973 v a 1993 yy.
" M urodov S h , Hakim ov L ., Adilov P., Shomurodov A ., Jumayev M . C hizm a geom etriya kursi. - Т .: “O 'qituvchi",
1988-364 bet (ikkinchi nashr i 2008 y.).
212
1.Rahmonov va A.Valiycvlar12 hammualliflikda muhandislik grafikasini o'qitishda
zamonaviy pedagogik tcxnologiyalaming o 'm in i yoritib bcrishdi.
Professor E.Ro'ziyev v a dotsent A.Ashirboyevlar13 hammualiifligida metodikaga oid o ‘zbek
tilidagi ilk darslik chop etilgan.
Ko'rinib
turibdiki, o'qituvchidan fanning fundamental asoslarini yosh avlodga chuqur
o'rgalish, yetuk mutaxassis kadr tayyorlash uchun nafaqat fanga oid ilmiy-nazariy bilimlar, balki
o'qitish metodikasiga doir zamonaviy talablam i ham egallagan bo'lish talab etilmoqda.
Biroq zamon bir joyda turmaydi, taraqqiyot to'xtab qolmaydi. Shuning uchun zamon bilan
hamnafas v a uning talablariga javob beta oladigan faoliyat bilan shug‘ullanish kcrak bo'ladi.
Muhandislik grafikasi fanlarini o ’qitishda ham mavjud potensialdan foydalangan holda uni
taraqqiy ettirish yo'llarini izlash, mavjud muam molami bartaraf etish lozim boMadi. Hozirgi kunda
bizningcha chizma geometriya va chizmachilik fanini o'qitishda
quyidagi dolzarb masalalar
mavjud.
/ .
