T o s h k e n t d a V l a t I q t I s o d I y o t u n I v e r s I t e t I

chiqaruvchi  kompaniyaning  umumiy foydasini  oshiradi.
Rasmdan  k o‘rish  mumkinki,  elektroenergiya  ishlab  chiqarish  hajmi  oshganda 
AC 
va  м с  lar kamaymoqda.  Birinchi bosqichda  Qx  hajmdagi elektroenergiya eng yuqori 
px  narxda  iste’mol  qilinadi.  Ikkinchi  bosqichda  qo'shimcha  (&-£>,)  miqdordagi 
elektroenergiya  P2  narxda  (p2  < />)  iste’mol  qilinadi.  Agar elektroenergiyaga bir xil  jj

---

narx  o'matilganda  Q  hajmda  elektroenergiya  ishlab  chiqarilgan  bo‘lar  edi.  Narx 
diflferentsiatsiyasida  ishlab chiqarish hajmi  Q3  ga oshadi.
11.6-rasm.  Elektroenergiyani iste'mol qilish hajmiga ko'ra narxni differentsiatsiyalash.
T o v a ria r  katcgoriyasiga  k o ‘ra  n a rx   differentsiasiyasi.  Ushbu  turdagi  narx 
differentsiatsiyasi  xaridorlami  ulaming  talab  chizig'iga  ko'ra  ikki  yoki  undan  ortiq 
guruhlarga b oiad i, demak,  har bir guaihning o'z talab ch izigl b o lib , bu talab ch izig l 
boshqa  guruhlamikiga  qaraganda  yotiqligi  bilan  farq  qiladi.  Bunga  misol  tariqasida 
samolyotga,  paroxodgasotiladigan chiptalamingklasslargabolinib,  har  xil yolovchilarga 
turli  narxlarda  sotilishini,  bir  xil  spirtli  ichimliklaming  ham  har  xil  sortlari  turli  xil 
narxlarda  sotilishini,  muzqaymoqlar  (bolalar  uchun,  kattalar  uchun),  talabalar, 
nafaqadagilar  va  nogironlar  uchun  qilinadigan  imtiyozlarni  keltirish  mumkin.
Iste’molchilami kategoriyalarga bo'lish turli xil mezonlaiga asoslanadi.  Bularning ichida 
asosiy  mezon  xaridorlaming  daromadlaridir.  Masalan,  shahar  transportiga  sotiladigan 
kartochkalar  narxi  oddiy  fuqarolar  uchun  bir  xil,  talabalar  uchun  narxi  pastroq, 
o'quvchilar uchun esa yanada pastroq. Xuddi shunday hayvonot bog'iga kiruvchilar ham: 
bolalarga sotiladigan  chipta narxi  kattalaiga sotiladigan  chipta narxidan  ancha past. Yoki 
spirtli  ichimliklami  olsak,  ulaming etiketkalarining  o'zi  xaridorlami  kategoriyaga  boiadi 
(bir xil turdagi ichimlikni har xil etiketkali shishalarga quyilishi va ularga har xil narxlaming