T. N. Xojiyev 0 ‘zMUo'qituvchisi

“Yoshlarga  oid  davlat siyosati  to‘g‘risida”gi  Qonuni  qabul  qilingan 
edi.  U nechta  bob,  nechta  moddada  mujassamlashadi?
A.  4 ta bob,  33  ta modda.
B.  5  ta bob,  34  ta modda.
C.  6 ta bob,  35  ta modda.
D.  7 ta bob,  36 ta modda.
10.  Qachon 
“Kamolot”  yoshlar  ijtimoiy  harakati 
Yoshlar 
ittifoqiga aylantirildi.
A.  2017-yil  30-iyun kuni
B.  2017-yil  8-fevral  kuni
C.  2017-yil  8-sentyabr kuni
D.  2017-yil  3-yanvarkuni

---

X U L O S A
Insoniyat tarixining eng qadimgi  davridan boshlab, ya’ni  ilk insoniy 
jam oalarga  uyushish  zarurat  sifatida  paydo  boMishi  bilan  insoniy 
ijtimoiy  birlik  -   odamlaming  jam iyatda  uyushib  va  hamkorlik  qilib 
yashashi  uchun  ehtiyojlar  paydo  boMdi.  Ko‘p  o‘tmasdan  nafaqat 
shunchaki jam iyatda  yashash,  balki  adolatli  va  fozil jam iyatda  yashash 
masalasi  kun  tartibiga  qo'yildi.  Bu  jarayonda  jamiyatni  birlashtirib 
turish  omili  sifatida  axloqiy  va  ma'naviy  qadriyatlami  rivojlantirishga 
muhim  e'tibor  berila  boshlandi.  Insoniyatning  aynan  ana  shu  orzu- 
istaklari  asosida  ideal jamiyatga  oid tasavvurlar,  siyosiy,  falsafiy,  diniy 
qarashlar shakllandi.
Jamiyatni  takomillashtirishga  doir  ilk  falsafiy  va  siyosiy  qarashlar 
qadimgi 
antik  davrda  (Platon, 
Aristotel' 
kabilar  qarashlarida) 
shakllangan  boMsa,  jamiyatni  nafaqat  insoniy  balki  m a’naviy  birlik 
sifatidagi  talqinlari  Sharq  uyg‘onish  davrida  (Abu  Nasr  Forobiy,  Abu 
Ali  ibn  Sino,  Abu  Rayxon  Beruniy  va  boshqalar  qarashlarida) 
shakllandi.  Bu  davrda  «jamiyat»  tushunchasi  yoniga  «adolati»  va 
«fozil»  tushunchalari  qo‘shib  talqin  etish  rusumga  kirdi.  Ijtimoiy 
guruhlar,  davlat  va  boshqa  institutlaming  faoliyati  inson  manfaatlariga 
xizmat  qilishga,  uning  huquq  va  erkinliklarini  himoya  qilishga qaratila 
boshlandi.
Zamonviy  jam iyat  qurishga  doir  qarashlaming  keyingi  bosqichi 
yangi  davrda  yashagan  G ‘arb  mutafakkirlarining  (Tomas  Gobbs,  Jon 
Lokk,  A.Fergusson,  I.Kant,  Georg  Gegel  va  boshqalar)  qarashlarida 
namoyon  boMa  boshladi.  Hattoki,  bu  davrga  kelib  «fiiqarolik jamiyati» 
tushunchasini  izohlash  va  talqin  etishlar  ham  avj  oldi.  Shu  bilan  bir 
qatorda,  bu  davrda  yashagan  mutafakkirlar  fuqarolik jamiyati  va  uning 
institutlariga doir nazariyalami  shakllantirish bilan bir qatorda jamiyatni 
tadqiq  etishning  metodologik  asoslarini  yaratishga  ham  ulkan  hissa 
qo‘shdilar.  Ular  yaratgan  ilmiy  merosning  ahamiyatini  shundan  bilsa 
boMadiki,  hozirgi  davrga  kelib  ham  fuqarolik jam iyati  ular  tomonidan 
shakllantirilgan  m e’yorlar,  nuqtai  nazarlar  va  uslublar  asosida  tahlil 
etilmoqda.
O 'zbekistonda  mustaqillikning  ilk  davridayoq  birinchi  Prezident
I.A.Karimov  tomonidan  mamlakatning  tarixiy  rivojlanish  an’analari, 
demokratik  printsiplar  va  xalqimiz  dunyoqarashi,  qolaversa,  mamlakat 
milliy  manfaatlarini  o'zida  ifoda  etgan  fuqarolik  jamiyati,  huquqiy 
davlat va bozor munosabatlariga o'tish davrining nazariy asoslari  ishlab

---

chiqildi  va  u  « 0 ‘zbek  modeli»da  mujassamlashdi.  Ana  shu  asosda 
rivojlangan 
mamlakatlarda 
shakllangan 
demokratik 
qadriyatlar, 
fuqarolik  jam iyatiga  xos  tamoyillar 
faqat  xalqaro  tajribalarda 
sinovlardan  o ‘tganligi  uchungina  emas,  balki  o ‘zbek  xalqining  milliy 
manfaatlariga  mos  kelganligi  uchun  ham  mamlakatdagi  islohotlar 
jarayonlariga  bosqichma-bosqich  tatbiq  etila  boshlandi.  Fuqarolik 
jamiyatining  iqtisodiy  tayanchi  boMgan  mulkdorlar  ishtimoiy  qatlami 
shakllandi.  Qisqa  davr  ichida  nodavlat  notijorat  tashkilotlar  dastlab 
jamiyatni  o‘zini  o ‘zi  boshqarish  printsipi  asosida,  ya'ni  fuqarolik 
jamiyatini  mustaqil  ijtimoiy  birlik  sifatida  yashashini  ta'minlash 
ehtiyojlari  va  manfaatlariga  uyg‘un  holda  paydo  boMdi,  nodavlat 
notijorat  tashkilotlar  fuqarolik  jamiyatining  muhim  va  eng  asosiy 
institutlaridan  biriga  aylandi.  Shu  bilan  birga  davlat  va  uning  organlari 
tomonidan  fuqarolaming o ‘zini  o ‘zi  boshqarishning  huquqiy  maqomini 
mustah-kamlash,  mahalla,  qishloq,  ovul  va  shaharcha  fuqarolar 
yigMnlarini  fuqarolik  jamiyatining  asosiy  institutiga  aylantirishga  doir 
chuqur islohotlar amalga oshirildi.
Mamlakatda  “Kuchli  davlatdan  -   kuchli  fuqarolik  jamiyati  sari” 
tamoyili  asosida  “M amlakatda  islohotlami  yanada  chuqurlashtirish  va 
fuqarolik jam iyatini  rivojlantirish”  kontseptsiyasini  amaliyotga  qoMlash 
jarayoni  natijasida  fuqarolik jam iyatiga  oMish  jarayoni  huquqiy  davlat 
qurish,  shuningdek  mamlakatni 
modemizatsiyalash, 
iqtisodiyotni 
diversifikatsiyalash  kabi  islohotlami  chuqurlashib  borishi  mazkur  fanni 
o ‘rganish zaruratini taqozo  eta boshladi.  Shuni  alohida ta'kidlash joizki, 
bugungi  kunda  O ‘zbekiston  taraqqiyotining  yangi  bosqichini  boshlab 
bergan  “Xalq  davlat  idoralariga  emas,  davlat  idoralari  xalqiqa  xizmat 
qilsin”,  “Xalq  boy  boMsa,  davlat  boy  va  qudratli  boMur”  kabi 
kontseptual 
g ‘oyalar 
asosida 
ishlab 
chiqilgan 
“Harakatlar 
strategiyasi”ning  asosiy  yo‘nalishlarini  amaliyotga  qoMlash  jarayoni 
natijasida  fuqarolik  jamiyatini  shakllantirish  bilan  bevosita  bogMiq 
boMgan  davlat  boshqaruvini  takomillashtirish,  sud-huquq  tizimini  isloh 
qilish,  iqtisodiyotni  liberallashtirish  va  diversifikatsiyalash,  ijtimoiy 
sohani  rivojlantirish,  millatlararo  totuvlik  va  diniy  bag‘rikenglik, 
xalqaro  hamkorlik  sohalaridagi  islohotlami  amalga  oshirishning  amaliy 
mexanizmlarining  ishlab  chiqilganligi  va  hayotga  joriy  etilayotganligi 
fuqarolik  jamiyatini rivojlantirishning amaliy ifodasidir.
Fuqarolik  jamiyatini  rivojlantirish  davri  uchun  eng  muhim 
zaruriyat-  Vatanimizning  taqdiri  va  istiqboli  uchun  mas'uliyatni  o ‘z 
zimmasiga  olishga  doimo  tayyor  boMgan  faol  fuqarolik  pozitsiyasiga

---

ega  boMgan  avlodni  shakllantirishdir.  Bu  avlodning  fuqarolik jamiyati 
qurishga  doir nazariy bilimlami  puxta egallashi,  o ‘z huquqiy  va siyosiy 
madaniyatini  muttasil  ravishda  yuksaltirib  borishi,  faol  fuqarolik 
pozitsiyasiga ega boMishi -  bugungi  kun talabidir.
Fuqarolik  jamiyatining  shakllanishi  va  rivojlanishi  bo'yicha 
quyidagi  xulosalar chiqarish mumkin:
-  fuqarolik  jamiyatining  shakllanishi  uzoq  davom  etib  kelayotgan 
murakkab tarixiy jarayondir.
Fuqarolik  jamiyatining  ba'zi  bir  unsurlari  qadimgi  Yunoniston  va 
Rimda  namoyon  boMdi,  Yangi  davrda  esa,  uning  ba'zi  shakllanish 
unsurlari kashf etildi, hozirgi  davrda esa,  uning bir butun tizim sifatidagi 
tasavvurlar shakllandi;
-  fuqarolik  jamiyati  g'oyasi  insoniyatning  antik  davrdan  buyon 
davom  etib  kelayotgan  tafakkurlash  mahsulidir.  Avestoda,  Qadimgi 
yunon  faylasuflari  fikrlarida,  O 'rta  asr  Sharq  mutafakkirlarining 
qarashlarida,  Uyg'onish  va Reformatsiya  davri  g'oyalari  va  bugun  XXI 
asr  jahon  xamjamiyati  tomonidan  umuminsoniy  ijtimoiy  madaniy 
qadriyatlar sifatida e'tirof etildi.
M a’lumki,  har qanday fan,  o 'z   mohiyatiga ko 'ra umumbashariydir. 
Dunyoning  barcha  xalqlari  o'zining  katga-kichikligidan  qat’iy  nazar 
fuqarolik  jamiyati  nazariyasiga  o'zlarining  hissalami  qo'shdi.  Shu 
nuqtai  nazardan  fuqarolik  jamiyatining  shakllanishi  va  rivojlanishi 
to'g'risidagi  g'oyalar  qarashlarga  bir  yoqlama  yondashish  uni  ulami 
kamsitish mumkin emas;
-  fuqarolik  jamiyatining  xususiyatlari,  belgilari,  tamoyillari  har 
qanday  ijtimoiy  tuzimda  mavjuddir,  biroq  ulaming  rivojlanish  darajasi 
turli xilda boMishi mumkin;
-  fuqarolik  jamiyatining  shakllanish  jarayonlari  xolati  ijtimoiy 
hayotning  va  davlat  hokimiyati  boshqaruvining  demokratlashib  borishi 
bilan birgalikda kechadi;
-  fuqarolik  jamiyatining  shakllanishi  huquqiy  davlatchilikning 
shakllanish jarayoni bilan uygunlikda takomillashib boradi;
- har bir davlatda fuqarolik jam iyatining shakllanishi  va rivojlanishi 
o'ziga  xos  milliy  mental  xususiyatlarga  bogliq  holda,  shaklan  milliy 
modellarda namoyon boMishi  mumkin;
-  hozirgi  davrdagi  dunyodagi  biron-bir mamlakat fuqarolik jamiyati 
eng  so'nggi 
yetuklik  bosqichiga  erisha  olgani  yo'q  va  uni 
takomillashtirish uzluksiz davom etadigan jarayondir.

---