T me/tuit students chanel kompyuter tarmoqlari 1 Ma'ruza

26.2. Asosiy tushuncha, atamalar 
AX sohasidagi muammolarni yoritishning murakkabligi shundan iboratki, 
shu kunga qadar mazkur predmetli sohani tavsiflovchi umum e’tirof etuvchi 
atamalarning mavjud emasligidadir. 

---

t.me/tuit_students_chanel 
Shunga ko‘ra “axborotning xavfsizligi”, “axborot muhofazasi” atamalari 
qatorida “AX” termini ham o‘z ma’nosida ishlatilmoqda. 
Shuning uchun quyida atamalar va asosiy tushunchalarning ma’nosini 
keltirib o‘tamiz. 
Axborotning xavfsizligi
– 
avtomatlashtirilgan tizimda saqlanuvchi va qayta 
ishlanuvchi, axborotni moddiy va mantiqiy jihatdan yahlitligini salbiy ta’sirlardan 
(yo‘q qilish, buzish) yoki ruxsatsiz ishlatilishidan muhofaza etilgan holati. 
AX
–
axborot va ta’minot infratuzilmasining tabiiy, sun’iy xarakterdagi 
tasodifiy yoki qasddan amalga oshirilgan ta’sirlardan muhofaza etilgan holatlar 
to‘plami. 
Telekomunikatsia tarmoqlari AX
–
telekommunikasiya tarmog‘ining 
buzuvchi tomonidan telekommunikasiya tarmog‘i faoliyat yuritish jarayonida 
tarmoq ob’ektlari, ularning ichida aylanib yuruvchi ma’lumotlar va tarmoqni 
boshqarish ma’lumotlariga nisbatan tanishib chiqish, buzish, o‘chirib tashlash yoki 
foydalanishni cheklash maqsadida tasodifiy yoki qasddan uyushtirgan muayyan 
ko‘p turdagi ta’sirlardan muhofaza etilganlik darajasi.
Telekomunikatsiya tarmoqlarida AX ob’ekti
- 
buzuvchi tomonidan ta’sir 
etish oqibatida telekommunikasiya tarmog‘i AXga nisbatan tahdidlar amalga 
oshiriluvchi, telekommunikasiya tarmog‘i ob’ekti.
Axborotning konfidensialligi (maxfiyligi)
– 
axborot va tarqatuvchi 
qurilmaning ma’lumot bilan ruxsatsiz tanishib chiqish yoki ma’lumotni ruxsatsiz 
hujjatlashtirishni oldini olishni ta’minlash holati. 
Axborotning butunligi (yaxlitligi)
– 
axborotning ruxsatsiz yanglishtirish, 
buzish va sohtalashtirishni oldini olishni ta’minlovchi holati.
Axborotdan foydalana olishlik
– 
axborot va uni tashuvchi qurilmaning 
foydalanuvchilar tomonidan ularga atalgan ma’lumotni hech qanday to‘sqinliksiz 
va o‘z vaqtida olish imkoniyatini ta’minlab beruvchi holat. 
Axborot sifati
- 
axborotni belgilangan vazifasiga mutanosib ravishda 
muayyan ehtiyojlarni qondira olishga muvofiqligini ta’minlovchi xususiyatlar 
to‘plami.

---