T me/tuit students chanel kompyuter tarmoqlari 1 Ma'ruza

t.me/tuit_students_chanel 
1) bir sathli 
(flat-based)
marshrutizatsiya protokollari – SST barcha tugunlari 
birdek funksionallikga ega, masalan: SPIN (Sensor Protocols for Information via 
Negotiation), Direct Diffusion, Rumor Routing;
2) ierarxik 
(hierarchical-based)
marshrutizatsiya protokollari – tarmoq 
tugunlari har hil funksiyani bajaradi, ular fizik jihatdan har hil bo‗lishi mumkin, 
masalan: LEACH (Low-Energy Adaptive Clustering Hierarchy), PEGASIS 
(Power-Efficient GAthering in Sensor Information Systems), TEEN i APTEEN 
(Threshold-sensitive Energy Efficient Protocols), SOP (Self-Organization 
Protocol); 
3) tugunning joylashuv o‗rni haqidagi ma‘lumot asosidagi 
(location-based)
marshrutizatsiya protokollari, protokolga misollar: GAF (Geographic Adaptive 
Fidelity), GEAR (Geographic and Energy Aware Routing). 
Marshrutizatsiya protokolining ishlashi har hil tamoyilga asoslanadi: 
1) marshrutizatsiya protokollari ko‗plab marshrutlar bilan (multipath routing) 
– manbadan yetib boruvchi nuqtagacha bir nechta marshrut qo‗llaniladi, va bu 
bog‗lanish ishonchligini yuqorilatish bilan birga, sarf xarajtni va energiya 
xarajatini orttiradi; 
2) «so‗rov bo‗yicha» (query-based) marshrutizatsiya protokollari – tugun 
tarmoqga va boshqa tugunga ma‘lumotlarga so‗rov jo‗natadi; 
3) tugunlar orasida «so‗zlashuvlarga» asoslangan (negotiation routing), 
marshrutizatsiya protokollari; 
4) xizmat ko‗rsatish sifatini hisobga oladigan, protokollar (QoS-based), 
tarmoqda xizmatlarning belgilangan daradjasin ta‘minlaydi. 
Ma‘lumotlar agregatsiyasiga yo‗naltirilgan, protokollarda, bazaviy stansiya 
(BS) xabarlari manbasi orasida joylashgan, oraliq tugunlar, ma‘lumotlar 
agregatsiyasini amalga oshirishi va BS ga kiritilgan ma‘lumotlarni jo‗natishi 
mumkin. Ushbu jarayonda sensor tugunlarda energiyani tejash imkoni yaratiladi. 
Marshrutizatsiyaning barcha protokolini ikki turga ajratish mumkin- birida 
bog‗lanish asoschisi xabar manbasi hisoblansa, boshqalarida – qabul qiluvchi 
hisoblanadi. Tugun turlari asosida SST marshrutizatsiya protokollarining tasnifi 
25.5-rasmda ko‗rsatilgan. 

---