T me/tuit students chanel kompyuter tarmoqlari 1 Ma'ruza

t.me/tuit_students_chanel 
тизимларга маршрутларни аниқлаб берувчи Интернет тармоғининг асосий 
протоколи. 
Маъруза №14 
QoS – маршрутлаш ва хизмат кўрсатиш
 
Режа: 
1.
QoS – концепцияси. 
2.
Телекоммуникация тармоқларини ишлаб туриш сифати (Network 
Performance, NP). 
3.
QoS – маршрутлаш. 
4.
QoS –хизмат кўрсатиш. 
5.
SLA. 
Хизмат сифати концепцияси (Quality of Service, QoS).
 
Телекомуникация хизматларининг сифати бўйича асосий тушунчаларни 
қараб чиқамиз. ITU-T I.112 тавсияси ҳолатга мос ҳолда, телекоммуникация 
хизматларининг барча мажмуаси икки турга бўлинган: - маълумотларни 
элтиш (бўлиб етказиш) (Bearer Service, BS); - алоқани тақдим этиш 
(Teleservice, TS). Service тушунчаси қуйидагиларни қамраб олади: - ҳар хил 
турдаги алоқа (телефон, маълумотларни узатиш, факсимил, хужжатларни 
излаш ва бошқалар); - асосий ва қўшимча хизматлар; - ҳар хил 
коммутациялаш усулларини қўллаган ҳолда маълумотларни узатиш (КК, ПК, 
гибрид); - турли узатиш муҳитларини тақдим этиш (симли, оптик толали, 

---

t.me/tuit_students_chanel 
радио ва бошқалар); - стандарт тезликлари билан фарқланувчи (64 кбит/с, 384 
кбит/с, 2,048 Мбит/с дан кичик, тенг ѐки катта) турли канал ва трактларни 
тақдим этиш; - ижарага олинган, махсус келишилган вақт давомида, сеанс 
вақтида ресурсларни тақдим этиш. Маълумотларни етказиш хизмати (Bearer 
Service), ―фойдаланувчитармоқ‖ интерфейслари орасида фойдаланувчиларга 
маълумотларни ҳеч қандай тахлилсиз ва унинг таркибини қайта ишламасдан 
шаффоф узатишни таъминлайди. Алоқани тақдим этиш хизмати (Teleservice) 
бу 
шундай 
хизмат 
турики, 
терминал 
қурилмалар 
ва 
тармоқ 
протоколларининг хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда фойдаланувчиларни 
алоқанинг барча имкониятлари билан таъминлайди. Мана шу таърифлардан 
кўриниб турибдики, маълумотни тақдим этиш, алоқани ташкил этишнинг 
таркибий хизмати ҳисобланади. Маълумотларни элтиш хизматлари, ВОС 
моделининг учта қуйи сатхи функциясини, алоқани тақдим этиш хизматлари 
эса шу моделнинг юқори сатхининг бир қисмини ѐки барча еттитасининг 
функциясини қўллайди. Компьютер тармоқлари ва маълумотларни узатиш 
тармоқлари учун Х серияли тасияларида (Х.25, Х.28, Х.32, Х.36), қўшимча 
(Supplementary) хизматлар аниқланган. . Хизмат кўрсатиш сифати фойдали, 
хавфсиз, таъминлаш ва фойдаланувчига қулайлик тушунчаларини ўзига 
бирлаштирган. 
Хизмат 
кўрсатиш 
сифати 
худди 
хусусиятлар 
мажмуаси 
каби 
қаралади.Уларга: - таъминланганлик; - фойдаланишнинг қулайлиги; - хизмат 
кўрсатиш хавфсизлиги; - хавфсизлик; - кириш; - узлуксизлик -бутунлик 
(тармоқ орқали транспортлаштиришда фойдаланувчи маълумотларининг 
мослиги) киради. Фойдаланиш, хизмат кўрсатиш хусусияти бўлиб, ҳар доим 
фойдаланувчига зарур бўлган сеанс вақтида хизматни тақдим этишдан 
иборат. Фойдаланиш тушунчасининг моҳияти, қуйидагича аниқланади: - 
кириш – хизмат кўрсатиш хусусияти, фойдаланувчига зарур бўлганда ҳар 
қандай жойда ва лаҳзада тақдим этилиши керак; - бутунлик - операторнинг 
узатиш сифатини пасайтирмаган ҳолда хизматларни тақдим этиш қобилияти; 
- узлуксизлик –маълум бир эксплуатация шароитида, талаб қилинган вақт 
оралиғи давомида операторнинг узлуксиз хизмат кўрсатишни тақдим этиш 
хусусиятидир. Хизмат кўрсатиш сифатининг қолган учта хусусияти қуйидаги 
таърифлар орқали очилади: - таъминланганлик – фойдаланувчилар 
хизматларни қўллаганда алоқа операторининг хизматлар мажмуасини тақдим 
этиш ва ѐрдам иятидирбериш қобилиятидир; - фойдаланишнинг қулайлиги, 
қўллашнинг соддалигидан иборат бўлган хизмат кўрсатиш хусусиятидир; - 
хавфсизлик-бу хизмат кўрсатишнинг, рухсат этилмаган киришлардан, ѐмон 

---