T me/tuit students chanel kompyuter tarmoqlari 1 Ma'ruza

t.me/tuit_students_chanel 
3.6-rasm. Masshtab belgisiga ko‗ra tarmoqning ierarxiya segmenti 
Oxirgi punktlarning segment ichida birlashishi va magistral segmentlarning 
amalga oshirilishi umumiy kommunikasion muhit yoki tugun tashkil qilish yo‗li 
bilan amalga oshirilishi mumkin. 
Umumiy kommunikasion muhitni ishlatish iqtisodiy tomondan foydalidir. 
Bunda bitta tugun tizimi bilan generatsiya qilinadigan yuklama barcha boshqa 
tizimlarga yuboriladi, biroq qabul qiluvchi manzili bo‗lgan bitta tizim bilan qabul 
qilinadi. Umumiy bo‗linadigan muhitli tarmoq segmentlari misoliga shina 
topologiyali kichik bir rangli mahalliy tarmoqlarni hamda transport halqa tamoyili 
bo‗yicha tashkil qilingan hududiy tarmoqlarni keltirsa bo‗ladi. 
Tugun tashkil qilish segment kommutasiyalanayotgan topologiyani ochiq 
tizimlar o‗zaro bog‗lanish modelini (Open System Interconnection,OSI) kanal va 
tarmoq vazifalarga ega bo‗lgan uskunalar tugunida joylashtirish yo‗li orqali amalga 
oshiriladi. Bunda umumiy kommunikasion muhitdan farqli ravishda tarmoqning 
katta miqyosi, yuqori ishlab chiqarish darajasi va ishonchliligi ta'minlanadi, biroq 
narxi oshadi. Bunday tarmoqlarga misol sifatida yuqori tezlikli mahalliy 
tarmoqlarning magistral segmentlarini hamda radial tugun tamoyili asosida tashkil 
qilingan hududiy tarmoqlarni keltirsa bo‗ladi.
Tarmoq (tarmoq segmentlari) bog‗lovchi magistral sifatida tashkil qilinsa, 
tayanch tarmoq (backbone network) deb ataladi. Magistral qurilishining turli 
topografik variantlari bo‗lishi mumkin, bunga asoslanib tayanch tarmoqlarning 
nomlanishi ham turlichadir, masalan: «tizma tarmoq», «transport halqa», 
«kommutasiyalanadigan tarmoq». Ulardan har biri aniq vazifa doirasida 
chegaralangan.
Tayanch tarmoq ixtiyoriy darajada (LAN, MAN, WAN) tashkil qilinishi 
mumkin, ya'ni tarmoqning ishonchliligi, ishlab chiqarishni oshirish maqsadida, 
tarmoqning mantiqiy segmentasiya vazifasi yechiladigan hamma joyda ishlatilishi 
mumkin. Turli darajalardagi tayanch tarmoqlarning yig‗indisi taqsimlangan 
tarmoqning ierarxik bog‗liqligini ta'minlab beradi. Shuni qayd qilish lozimki, 
kichik miqyosli segmentlar (LAN, MAN) uchun tayanch tarmog‗i vazifasini bitta 
tugun bajarishi mumkin. Bunday magistral o‗zgargan magistral (collapsed 
LAN 
MAN 
LAN 
LAN 
WAN 
MAN 

---