T me/tuit students chanel kompyuter tarmoqlari 1 Ma'ruza

t.me/tuit_students_chanel 
Ierarxik marshrutizasiya (daraxtsimon) alternativ usul hisoblanadi. Ushbu 
tuzilishda tarmoq klaster deb nomlanuvchi sohalarga ajraladi. Klaster 
marshrutizatorni va oqirgi tugunni yuzaga keltiradi va ulardan sensor 
ma‘lumotlarni so‗rov qiladi (25.1-rasm). Har bir klaster ichida marshrutizator o‗z 
klasteridan xabarni to‗planishiga, o‗ning qayta ishlanishiga va kelasi uzatilishiga 
javob beradi. Klasterning boshqa tugunlari faqat ma‘lumotlarni yig‗ish va o‗larni 
marshrutizatorga uzatishni amalga oshiradi. 
25.1-rasm. SST klaster tuzilishi
Shu tariqa, ierarxik tarmoqda tugunlar birdek emas. Birinchidan, 
ma‘lumotlarni agregirlash marshrutizatorlarda yuz beradi, ikkinchidan, 
agregirlangan ma‘lumotlarni uzatish faqat marshrutizatorlarda bajariladi. Shu 
bilan, marshrutizatorlarni doimiy ravishda ishlatish mumkin bo‗lganlikdan, 
uzatishning to‗xtab qolish holatlari minimallashadi. Paketlarning bir biriga qarama 
qarshi kelishi, ssilkalarni yaratishning markazlashtirilgan uslubiga ko‗ra yuz 
bermaydi. Lekin bunday marshrutizasiya ma‘lumotlarni uzatishning samarali 
yo‗lini taqdim etmaydi. Shu bilan birga, marshrutizator vazifasini bajaradigan, 
sensor tugun, ancha ko‗p energiyani sarflaydi, va bu o‗ndagi batareyaning tezda 
sarflanishiga olib keladi. Shu bilan birga, energiyaning katta miqdoriga ega va 
kuchli hisoblash imkoniyatiga ega, fizik ajratilgan sensorlarni marshrutizator 
sifatida qo‗llaydigan arxitekturalar ham mavjud, ammo ushbu usul tor ma‘nodagi 
ilovalar uchun qo‗llaniladi. Klaster marshrutizatorlari ma‘lumotlarni bir biriga 
Koordinator 
Marshrutizator 
Oxirgi tugun 

---

t.me/tuit_students_chanel 
uzatadi, natijada, ma‘lumotlar koordinatorga uzatiladi. Koordinator IP-tarmoq 
bilan aloqada bo‗ladi, va ma‘lumotlar oqirgi bor qayta ishlanishi uchun unga 
yo‗naltiriladi. Har bir tarmoqda, koordinator sifatida ishlash uchun kamida bitta 
butun FFD funksional qurilmasi bo‗lishi kerak. 
Yana bir rangli yacheykali tarmoqlarni yaratish ham mumkin (25.2-rasm). 
Bunday tarmoqlarda har bir sensor tugunning funksional imkoniyatlari birdek. 
Yacheykali topologiya tarmoqlarning o‗zini o‗zi yaratish va o‗zini o‗zi qayta 
tiklash imkoniyati, tuzilishdagi seknsorlar qismi ishdan chiqsa tarmoqning yangi 
tuzilishini spontan tarzda yaratish imkonini beradi. Aniqrog‗i, har qayday holatda, 
barcha ma‘lumotlarni qabul qiladigan va qayta ishlaydigan, markaziy funksional 
koordinator tugun, yoki ma‘lumotlarni tashqi tugunga qayta ishlash uchun 
uzatishga beradigan shlyuz zarur. Spontan yaratiladigan tarmoqlarni AdHoc nomi 
bilan yuritadi, va bu termin «aniq holat uchun» ma‘nosini beradi. 
25.2-rasm. SST yacheykali tuzilishi 
Sensor tarmoqning mumkin bo‗lgan topoplogiyalari 25.3-rasmda berilgan. 
Bir rangli tarmoqlar, tugunlarning har bir juftligi orasida faqat masofa bilan 
cheklangan, erkli topologik tuzilishni (nuqta-nuqta, yulduz) yaratishi mumkin. 
Yacheykali topologiya – bazaviy butun tarzda bog‗langan topologiya, unda 
tarmoqning har bir marshrutizatori ushbu tarmoqning boshqa bir nechta 
marshrutizatorlari bilan bog‗lanishi mumkin. Ishdan chiqishga qarshi tura olish 
imkoniyati yuqori, lekin murakkab sozlanish imkoniyati hisobidan. 
Koordinator/shlyuz 
Marshrutizator 

---