T me/tuit students chanel kompyuter tarmoqlari 1 Ma'ruza

SNMP
тармоқни бошқариш тизимларида қўлланилади.

---

t.me/tuit_students_chanel 
Бошқарувчини (менежерни) агент билан мулоқотини амалга оширилиш 
схемаси 
SNMP ТCP / IP тармоғининг амалий сатҳида ишлайди (ОСИ 
моделининг 7-сатҳи). 
Менежер сўровларни мавжуд бўлган ҳар қандай манба портидан агент 
портига юбориши мумкин. 
SNMP агенти сўровларни қабул қилади. 
Агентнинг жавоби менежернинг манба портига қайтарилади. 
Менежер махсус буйруқ командалари ѐрдамида хабарномаларни олади. 
Агент ҳар қандай мавжуд портдан билдириш-номалар генерация қилиши 
мумкин. 
Назорат учун саволлар
1.Тармоқни бошқариш тизимлари қандай функцияларни бажарадилар; 
2. Тармоқни бошқариш жараѐни қандай ташкил қилинади; 
3. Тармоқни бошқариш тизимининг асосий таркибий қисмлари ва уларнинг 
функциялари; 
4. Домен номлари DNS тизимининг вазифаси
5. DNS вазифаларини тушунтиринг. 
6. ICMP протоколи қандай вазифаларни бажаради
7. SNMP протоколи қандай вазифаларни бажаради . 
24-ma‟ruza 
SIMSIZ SENSOR TARMOQLARI 
 

---

t.me/tuit_students_chanel 
Reja: 
1. Sensor tarmoqlarining asosiy tushunchalari va tamoyillari 
2. Sensor tarmoqlarining bazaviy arxitekturasi 
3. Simsiz sensor tarmoq tugunlari 
4. Simsiz sensor tarmoqda ma‘lumotlarni uzatish usullari 
5. Simsiz sensor tarmoqlarida ma‘lumotlarni uzatish protokollari va 
texnologiyalari 
6. Simsiz sensor tarmoq tugunlarining turlari 
 
24.1 Sensor tarmoqlarining asosiy tushunchalari va tamoyillari 
 
Sensor tarmoqlari asosiy tushunchalarini keltirib o‗tamiz. 
Sensor
(ingl., sensor) - nazorat ta‘sirini (yorug‗lik, bosim, temperatura va 
hokazo) qabul qiluvchi, qurilma, o‗ning sonli va sifat belgilarini o‗lchaydi va 
ushbu o‗lchamlarni signalga o‗zgartiradi. Signal elektrik, kimyoviy yoki boshqa 
turda bo‗lishi mumkin. 
Datchik
(ingl., transducer) – bir turdagi energiyani boshqa turga o‗zgartirish 
uchun qo‗llaniladigan qurilma. Demak, sensor ham datchik hisoblanadi va qayta 
ishlash uchun hisoblash tizimiga yoki kontrollerga beriladigan fizik ma‘lumotni 
elektrik ma‘lumotga o‗zgartiradi. 
Aktuator
(ingl., actuator) – bajaruvchi qurilma, boshqariladigan ob‘ekt 
holatini o‗lchash uchun kelib tushgan signalga ta‘sir bildiruvchi, bajaruvchi 
qurilma. Aktuatorda energiya turlarining o‗zgarishi yuz beradi, masalan, elektrik 
energiya, yoki siqilgan havo energiyasi (suyuqlik, qattiq jism) mexanik turga 
o‗zgarishi. 
Sensor tugun
(ingl., sensor node) – kamida bir sensordan iborat (yana bir 
yoki bir nechta aktuator bo‗lishi mumkin) qurilma hamda hisoblash va simli yoki 
simsiz tarmoq imkoniyatlariga ega. 
Sensor tarmoq
– haqiqiy fizik ob‘ektdan olingan ma‘lumotga javobni berish 
maqsadida, ma‘lumotni qayta ishlash, uzatish, etkazib berish va so‗rovlar olish 
uchun boshqa tarmoqlar bilan, o‗z aro hamkorlik qiluvchi, tarmoqlangan sensor 
tugunlar tizimi. Demak, sensor tarmoq, o‗zida kamida sensorga, aktuatorga va 
kommunikasion tugunlarga ega. Sensor tarmoqni qo‗llanadigan asosiy soha bu 
ob‘ektlar ichida o‗lchanadigan fizik parametrlarning nazorati va kuzatiluvi va ba‘zi 
holatlarda – ushbu ob‘ektlarni boshqarish (o‗larda belgilangan jarayonlarni 
faollashtirish). Sensor tarmoq misollari: erkin kiruvchi sensor tarmoqlar (USN – 
Ubiquitous Sensor Network), transport vositalari uchun tarmoqlar (VANET – 
Vehicular Ad Hoc Network), munisipial tarmoqlar (HANET – Home Ad hoc 

---