T. Malikov O. Olimjonov moliya

Muqobil ishlab chiqarish imkoniyatlari bilan bog’liq bo’lgan omillar ham mavjud. Bu yerda gap XYuS ishlab chiqarish imkoniyatlaridan maksimal foydalanilganda mahsulotlarning maksimal almashuvchanligi, ya’ni mahsu-lotlarning ishlab chiqarish almashuvchanligi, shuningdek, muqobil texnologiyalarning ham maksimal almashuvchanligi xususida ketayapti. Qisqasi, bu yerda ish barcha ishlab chiqarish omillarining (tabiiy resurslar, kapital, mehnat-ning) maksimal almashuvchanligiga borib taqaladi. Ana shular asosida muqobil chiqimlar atroflicha to’liq aniq-lanadi va bu holat baholarni shakllantirishda hisobga olinadi.

Baholarni shakllantirishning XYuS tomonidan nazorat qilinadigan va nazorat qilinmaydigan omillari alohida ajratiladi. Birinchi guruhga kiruvchi omillarga XYuSning yuqori rahbarlik organlari va uning funktsional xizmatlari tomonidan boshqariladigan omillar kiradi. Ikkinchi guruh esa XYuSning o’ziga bog’liq bo’lmagan omillardan tashkil topadi. Iqtisodiyotning asosiy bo’g’inini bu omillarga moslashtirish o’z faoliyatida nazorat qilinmaydigan omillar talablarini hisobga olgan holda nazorat qilinadigan omillarni boshqarish yo’li bilan amalga oshiriladi.

Amaliyotda baholarni shakllantirishning yuqorida ko’rib o’tilgan xususiyatlarini inobatga oluvchi yoki olmaydigan baholar strategiyasining butun bir tizimi mavjud. Quyida ularning eng muhimlarini bayon etamiz.