T k 1Kommunikativ

3.Yangi mavzu bayoni:15 daqiqa
Quruqlik biomassasi. Qutblardan ekvatorga tomon borgan sari quruqlik biomassasi ortib boradi. Shu bilan bir qatorda o‘simlik turlari soni ham ortadi. Yo‘sinlar va lishayniklardan iborat tundra yaqin tur) ignabargli va keng bargli o‘rmonlar bilan, ular esa o‘z navbatida dashtlar subtropik o‘rmonlar ko‘proq bilan almashinadi. Tirik moddaning eng ko‘p biomassasi tropik o‘rmonlarda to‘plangan bo‘lib, ular biosfera materik qismining eng mahsuldor jamoalari hisoblanadi .Hayvon turlarining xilma-xilligi o‘simliklarning biomassasiga bog‘liq bo‘lib, ekvator tomon hayvon turlari soni ortib boradi. Quruqlik biomassasiga inson kuchli ta’sir ko‘rsatadi.
Dunyo okeani biomassasi. Dunyo okeani Yer yuzining 2/3 qismini egallaydi. Okeanlarda biomassa notekis tarqalgan bo‘lib, uni asosan suvning yuza qatlamidagi plankton organizmlar tashkil etadi. Quruqlikdagi o‘simliklar biomassasi okeandagi tirik organizmlar umumiy biomassasidan ko‘p bo‘lsada, ammo dunyo okeanida biomassaning hosil bo‘lish mahsuldorligi yuqori. Bu fitoplankton va zooplanktonning jadal sur’atlarda ko‘payishiga, o‘sishiga hamda qisqa hayot sikliga egaligi bilan bog‘liq. Okeanda fotosintez jarayoni 100 m gacha bo‘lgan yuqori qatlamlarda uchraydigan produtsentlar ishtirokida sodir bo‘ladi. Fotosintezning 1/3 qismi okeanda kechadi. Okeanlardagi hayvonlarning oziqlanishida planktonlarning ahamiyati juda katta. Okeanlarda organik qoldiqlarni anorganik moddalarga parchalovchi bakteriyalar ko‘p. Dengiz va okean suvlarining ifloslanishining oldini oladigan chora-tadbirlarga rioya qilish muhim.
Tuproq biomassasini tuproqda yashovchi tirik organizmlar tashkil qiladi har bir tuproqning o‘ziga xos biotsenozlari mavjud. Bu biotsenozlarni o‘simlik ildizlari, mikroorganizmlar, chuvalchanglar, hasharotlar va ularning lichinkalari, ko‘rsichqonlar va yumronqoziqlar tashkil qiladi. Tuproq orqali yerosti suvlari doim bug‘lanib turadi, tuproqda to‘xtovsiz gaz almashinuvi sodir bo‘ladi. Hozirgi kunda insonlar million yillar davomida shakllangan ulkan ekotizim qonuniyatlarini buzmagan holda hamda biomassaning qisqarishiga olib kelmaydigan faoliyat yuritishlari lozim.