T. J. B. A. K. T yo’nalishi 70-20 guruh talabasi Raximov Asilbekning "sohaning texnologik o’lch ashlari va asboblari"

Qalqovichli yoki areometrik zichlik o‘lchagichlar Arximed qonuniga asoslanib ishlab chiqilgan bo‘lib, suyuqlikka solingan areometr itarib chiqqan suyuqlik massasi areometr massasiga teng. Bunday o‘lchash asboblari zichlikni ko‘rsatish diapazoni bo‘yicha 0,2-2 % gacha xatolikka ega bo‘ladi.
Vaznli zichlik o‘lchagichlar suyuqlikning ma’lum hajmini doimiy ravishda tortib turishga asoslangan bo‘lib, 0,5-1 % xatolikka ega.


Gidrostatik zichlik o‘lchagichlar o‘zgarmas balandlikdagi suyuqlik ustuni hosil qildayotgan bosimni o‘lchashga asoslangan bo‘lib, xatoligi 4%.
Radioizotopli zichlik o‘lchagichlarning ishlash prinsipi suyuqlik qatlamiga berilgan nurlanish dastasini yutilishi natijasida kuchsizlanishini aniqlashga asoslangan, xatolig 2%.
Vibratsion zichlik o‘lchagichlar suyuqliklarda qo‘zg‘atilgan tebranishlarning rezonans chastotalari suyuqlikning zichligiga bog‘liqligiga asoslanib ishlaydi, xatoligi (1–2) x10^-4 g/sm³ ni tashkil etadi.
Ultratovushli zichlik o‘lchagichlar muhitlardagi tovush tezligi muhitlar zichliklariga bog‘liqligiga asoslangan, bunday asboblarning xatoligi taxminan 5%.
Laboratoriya zichlik o‘lchagichlari moddalarning nisbiy zichligini dastakli tarzda davriy o‘lchash uchun ishlatiladi. Asosan ularga aerometrlar, piknometrlar va gidrostatik tarozilar kiradi.


Areometrlar
Areometrlar o‘zgarmas massali va o‘zgarmas hajmli turlarga farqlanadi. O‘zgarmas massali areomaetrlar zichlik shkalasi, termometr bilan bog‘lab turuvchi ballastdan tashkil topadi. O‘zgarmas hamjlilarida belgi va tosh tarelkasini ulab turuvchi ballast bo‘ladi.
- Densimetrlar o‘zgarmas massali areometrlar bo‘lib, zichlik birliklarida darajalanadi.
- shuningdek, ushbu guruhga eritmalar konsentratsiyasini aniqlovchi asboblar ham kiradi, faqat ularning shkalalari hajm yoki massa bo‘yicha foizlarda darajalanadi. Bunday asboblar laktometr (sutning yog‘lilik darajasini o‘lchaydi), spirtomer (suvdagi spirt miqdorini o‘lchaydi), saxarometr (siroplardagi shakar miqdorini aniqlaydi).