T. C. Bartin üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ TÜrk diLİ ve edebiyati anabiLİm dali yeni TÜrk edebiyati biLİm dali 2000-2010 arasi küÇÜrek öYKÜde postmodern izler yüksek lisans tezi hazirlayan tezcan kurt danişMan prof

 
Hikâyât
 
ve Ferit 
Edgü’nün 
Nijinski Öyküleri
adlı eserlerinde her hangi bir kolaj örneği tespit 
edilemezken; Sadık Yalsızuçanlar’ın 
Kuş Uykusu
, Mehmet Harmancı’nın 
Muhtemel 
Menkıbeler, 
Ferit Edgü’nün 
Do Sesi, 
Necati Tosuner’in 
Yakamoz Avına Çıkmak
, Refik 
Algan’ın 
Umursamaz Uykucu 
ve 
Saat Kulesi 
adlı
 
eserlerindeki küçürek öykülerde 
sayıca az olmakla birlikte kolaj tekniğinin kullanıldığı görülür.
 
Her hangi bir kurala bağlı kalmayan postmodern yazarların anlatılarında 
kullandıkları tekniklerinden bir diğeri metinlerarasılıktır. Metinlerarasılık, yazarın 
içinde yaşadığı topluma yabancılaşması nedeniyle, anlatmakta zorlandığı gerçekliği, 
kendisinden önce kaleme alınmış edebi ürünlere başvurarak anlatısında yeni bir 
kurmaca gerçeklik yaratmasıdır. Yazar bu işlemi genel olarak montaj, pastiş, parodi, 
ironi gibi alt teknikler kullanarak yapar.
Bu bağlamda eserlerdeki küçürek öykülerde montaj, pastiş, parodi ve ironi gibi 
teknikler incelendiğinde aşağıdaki tespitler ortaya çıkmıştır: 
Postmodern anlatılarda metinlerarasılık bağlamında ilk teknik montajdır. Montaj, 
genel olarak anonim, bireysel, ilahi özellikli bir metin veya metin içindeki bir sözü hiç 
değiştirmeden yazarın sanki kendi sözüymüş gibi anlatısında kullanmasıdır.
Sadık Yalsızuçanlar, 
Kuş Uykusu’
nda
 
Kur’an-ı Kerim’deki ayetlerden; Mehmet 
Harmancı,
Muhtemel Menkıbeler’
de şarkı ve şiir sözleri ile Kur’an- Kerim’deki 
ayetlerden; Ferit Edgü, 
Do Sesi
’nde şiir ve deyimlerden; yine Ferit Edgü, bir başka eseri 
olan 
Nijinski Öyküleri’
nde Yahudilerin kutsal kitabı olan Tevrat ile Müslümanların 
kutsal kitabı Kur’an-ı Kerim’den ayetlerden; Necati Tosuner, 
Yakamoz Avına Çıkmak’
ta 
gazete haberlerinden; Refik Algan, 
Umursamaz Uykucu 
ve mitolojik kahramanlardan ve 
Saat Kulesi’
nde Yunan mitolojisinde geçen bir olaydan yararlanarak montaj tekniği 
uygulanmıştır.
Postmodern anlatılarda metinlerarasılık bağlamında kullanılan diğer bir teknik 
de parodidir. Parodi, metnin konusunun taklit edilmek suretiyle var olan ciddiliğin 
kırılmasıdır. Elde mevcut bazı anlatı örneklerinde sadece metnin konusunun değil, 
bazen bir cümle bazen de bir kahraman alınmak suretiyle de parodinin anlamsal olarak 
çağrıştırmak için uygulandığına şahit olunur.
Bu bağlamda Sadık Yalsızuçanlar, 
Kuş Uykusu’
nda dini özellikleri olan 
kişiliklerin kutsal kitaplardaki anlatımlarının yeniden yorumlaması; Mehmet Harmancı 
Muhtemel Menkıbeler’
de tekerlemelere yer vermesi; Necati Tosuner 
Yakamoz Avına 
Çıkmak’
ta üniversite hocasının ölmesi ve düzenlenen cenaze töreninde son dersini 

---

159 
veriyor gibi anlatması ve Refik Algan 
Umursamaz Uykucu’
da
 
mitolojik bir kahramanın 
yaşamını güncelleştirmek suretiyle anlatması yönüyle parodiye yer verir; ancak, Ferit 
Edgü’nün 
Do Sesi 
ve 
Nijinski Öyküleri, 
Refik Algan’ın 
Saat Kulesi 
ile
 
Cemal Şakar’ın 
Hikâyât
adlı eserlerindeki küçürek öykülerde her hangi bir parodi tespit edilememiştir.
 
Küçürek öykülerde karşılaşılan diğer bir metinlerarasılık unsuru da pastiştir. 
Pastiş, bir yazarın dil ve anlatım özelliklerinin anlatıda taklit edilmek suretiyle yapılır. 
Bu bağlamda, Sadık Yalsızuçanlar’ın 
Kuş Uykusu 
adlı eserinde Kur’an-ı Kerim'deki 
ayetler ve bir yazarın öyküsünü dilekçe formatında kaleme alması, farklı türlerin dil ve 
üsluplarının taklidine dayanır ki bu da pastiş tekniği uygulanmak suretiyle yapılır. 
İncelenen sekiz küçürek öykü eserinde sadece Cemal Şakar’ın 
Hikâyât
adlı eserindeki 
küçürek öykülerde her hangi bir pastiş örneği yokken, diğer yedi eserde mevcuttur. 
Buna göre, Mehmet Harmancı’nın 
Muhtemel Menkıbeler’
de
 
masalların 
başlangıcında yer alan tekerlemelere yer vermesi; müzik aletlerinin sesinin insan 
tarafından çıkarılması; Kur’an-ı Kerim’deki ayetler; bir şairin şiiri; destan 
kahramanlarının duaları; eski kapı tokmağının çıkardığı sesin güncelleştirilerek 
verilmesi; insan dışındaki varlıkların konuşturulması; Ferit Edgü’nün 
Do Sesi
adlı 
eserinde şairlerin şiirlerinin hem şekil hem de içerik yönünden değiştirilmesi; yine Ferit 
Edgü’nün 
Nijinski Öyküleri
adlı eserinde, anlatı kişisinin eserlerde yazarların üslubunu 
değiştirdiğini söylemesi; Necati Tosuner’in 
Yakamoz Avına Çıkmak 
adlı eserinde
 
ölen 
bir kişinin cenaze törenini, onun sınıftaki bir dersine benzetmesi; Refik Algan’ın 
Umursamaz Uykucu 
adlı eserinde Allah’ın Kur’an-ı Kerim’de Hz. Muhammet’e 
seslenmesi ve bir anlatının alt kısmına Kafka’nın bir metnini ölçü alıp onu taklit ettiğini 
bizzat kendisi not düşmesi; Refik Algan’ın bir başka eseri olan 
Saat Kulesi’
ndeki bir 
anlatısında şiirdeki gibi imgeleri bolca kullanması yönüyle pastiş örneklerine rastlanır.
Küçürek öykülerde karşılaşılan son bir metinlerarasılık unsuru da ironidir. İroni, 
var olan konunun yazar tarafından sıradan ve komik bir şekilde yeniden anlatılmasıdır. 
Bu bağlamda incelenen eserlerden Necati Tosuner’in 
Yakamoz Avına Çıkmak ve 
Cemal 
Şakar’ın 
Hikâyât 
adlı eserindeki küçürek öykülerde her hangi bir ironi örneğiyle 
karşılaşılmamıştır. Diğer eserlerden Sadık Yalsızuçanlar’ın 
Kuş Uykusu 
adlı eserinde 
doktor ile hasta arasındaki konuşmalar; Mehmet Harmancı’nın 
Muhtemel Menkıbeler 
adlı eserinde tarihte yaşanan bir olaydaki kapı tokmağı ile şimdinin teknolojik 
ürünlerinden biri olan zil ile bağdaştırarak kullanması ve bunun yanında başka bir 
anlatıda tıbbi bilgisine hayran kalıp öykücü olduğunu anladıktan sonra doktorun hastası 
karşısındaki şaşkınlığı; Ferit Edgü’nün 
Do Sesi 
adlı eserinde çocuğun hasta annesi ile 

---

160 
hastalık ve ölüm üzerine konuşması, Türkiye’deki arşivcilik sistemi, ölmeyeceğini 
düşünen günümüz insanın hem mezar yaptırması hem de öldükten sonra mezarda 
dünyevi hiçbir acının çekilmeyeceğini bile bile üşüyeceğini belirtmesi, ana dili ile resmi 
dil arasında kalan öznenin dramı ve insanoğluna ait bir unsur olan evlat edinmenin bir 
köpek için kullanılması; Ferit Edgü’nün diğer bir eseri olan 
Nijinski Öyküleri’
nde geniş 
bir aile olarak düşünülen toplumda aynı dili konuşan insanlar arasındaki iletişimsizlik 
ve annenin çocuğu arama bahanesiyle sokakta oyun oynayan çocuklardan birinin 
ağabeyiyle yasak aşk yaşaması; Refik Algan’ın 
Umursamaz Uykucu 
adlı eserinde 
toplumu oluşturan insanların algı seviyeleri ve becerilerinin aynı olmaması; bir erkek ve 
bir kadının cinselliği oldukça farklı algılaması; yine Refik Algan’ın 
Saat Kulesi’
nde 
uygarlık kavramını hem bina hem de yaşlı üzerinden mukayese etmesi ve hayran olunan 
kadını bulunca ona zarar vermenin anlamsızlığı gibi unsurlar ironik bir şekilde dile 
getirilmiştir.
2000-2010 yılları arasında öykü yazarlarının belirli bir kısmının yaşanılan 
dönemde varlığını sürdürmekte olan postmodernizmin hem şekil hem de muhteva 
olarak birçok özelliğinden yararlandıkları görülür. Yazarların postmodernizmden 
etkilenerek ortaya koydukları öyküler şekil ve muhteva değiştirerek bu dönemde 
küçürek öykü adını almıştır. Söz konusu bu öykü türü ile bilinen öykü arasında 
birbiriyle yakından uzaktan bağdaşmayacak derecede farklılıkların oluştuğu görülür. 
Öykü yazarlarının çoğu, öykülerinde postmodern tekniklere yer vermelerine rağmen, 
kaleme aldıkları öykülerin büyük bir kısmı küçürek öykü formatına uymaz. Çünkü bazı 
yazarların postmodern anlayışı benimseyerek bilinçli bir şekilde küçürek öykü kaleme 
almaları, bazılarının ise sadece postmodern yaşayışa ayak uydurarak öykü yazmalarıdır. 
Bu da postmodern süreçte ve özellikle 2010’lardan itibaren öykünün iki ana damar 
üstüne oturduğunu; bunlardan birincisinin 1970’lerde başlayan postmodern edebiyat 
anlayışına, ikincisinin ise internet destekli sosyal medyayı da yedeğine alarak post-post 
modern bir anlayışa dayandığıdır. Netice itibariyle postmodern düşüncenin öykü 
türündeki izdüşümünün tam anlamıyla kullanılmadığı görülmüştür.