Т а в с и я н о м а фарғона – 2020

Колорадо қўнғизи - Leptinotarsa decemlineata Say.
Колорадо қўнғизи итузумдошларга мансуб экинларнинг энг хавфли зараркунандаси бўлиб, республикамизнинг барча вилоятларида тарқалган. Бу турзараркунанда картошка, помидор, бақлажон, тамаки баргини кемириб зарар етказади, айрим йиллари ҳосилни 50-60 % гача нобуд қилиши мумкин. Бундан ташқари зараркунанда бегона ўтлардан бангидевона, мингдевона, итузум билан ҳам озиқланади.




Колорадо қўнғизи личинкаси ва етук зоти


Личинкаларинингкатталиги одатда 0,9 смгача боради, баъзан 1 смдан ошади, биринчи ёшида 2 мм дан ошмайди; личинканинг усти, айниқса орқа қисми жуда қавариқ, ости ясси; личинка биринчи ва иккинчи ёшда қизил тусда, учинчи ва тўртинчи ёшда эса зарғалдоқ-сариқ, боши, қалқони биринчи кўкрак сегментининг устида, оёқлари қора, танасининг икки ёнида икки қатордан қора доғлари бор; улар сўгалсимон дўмбоқчаларнинг устида жойлашган.
Личинкалари15-25 кунда ривожланиб бўлади, шу даврда 3 марта туллайди. Озиқланишни тамомлаган личинкалар ўсимликлардан ерга тушиб, тупроқ орасига киради-да, 1,5 смдан 18 смгача чуқурликда уя ясаб, шунинг ичида ғумбакка айланади, тупроқ жуда нам бўлса, ернинг юза қисмида ғумбакка айланади. 6-15 кундан кейин ғумбаклардан янги насл қўнғизлари чиқади; улар тез орада жуфтлашиб, тухум қўя бошлайди.
Кураш чоралари. Агротехник кураш:Алмашлаб экиш, ерга ишлов бериш, қишда суғориш ва хоқазо.
Биологик усул: Падизус ва периллус кандалаларини ва олтинкўзни қўллаш (тухум ва ёш личинкаларига қарши).
Кимёвий усул: Регент, 4% эм.к-0,25 л/га, Каратэ, 5% эм.к-0,1 л/га, Моспилан, 20% н.к-0,02 -0,025кг/га. Адонис, 4% эм.к-0,25 л/га.


Симқуртлар - Elateriadae ва сохта симқуртлар - Tenebrionidae.
Симқуртлар чертмакчиларнинг, сохта симқуртлар эса қора қўнғизларнинг личинкаларидир. Ўзбекистон шароитида сабзавот экинларини чертмакчилардан кўпроқ Туркистон чертмакчиси ва мўйловдор қўнғизсимон чертмакчи шикастлайди. Қора қўнғизлардан эса чўл секин юрар қўнғизи ва бурундор қора қўнғиз зарар етказади.
Симқурт ва сохта симқуртларнинг ривожланиши кўпроқ тупроқнинг физикавий хусусиятга боғлиқ бўлиб, 2-3 йилда бир марта авлод беради. Бу давр ичида турли хил органик қолдиқлар билан бир қаторда ўсимлик илдизларини (айниқса кўчатлик даврида) ҳамда кейинчалик поясининг тепа қисмига ҳаракатланиб кемириб шикастлаш натижасида ўсимлик ўсишдан тўхтайди ва қуриб қолади. Кўчатларнинг сийракланиши ҳисобига ҳосилдорлик кескин пасаяди.