Т ү р к І с т а н к І т а п ү Й

«Сыйлық беретін кезде балаларыңның арасында 
теңдікке мән беріңдер!»
(Табарани)
12)
Хазреті Фудайл бин Ияд былай деген:
«Ата-анасына жақсылық еткен, туысқандарымен 
араласып тұрған, дін бауырымен сыйласып, көмекші болған, 
бала-шағасымен, қызметшілерімен жақсы қарым-қатынаста 
болған, дінін қорғаған, мал-мүлкін жақсы жерлерге жұмсаған, 
тілін тиып, көздерін харамдардан сақтаған, орынсыз істерден 
бойын аулақ ұстаған және Раббына ғибадат еткен адам 
бақытқа жеткендерден.» 
13)
Балаға орындай алмайтын нәрселерін бұйырмау 
керек. Мұндай әмірлер айтып баланы бағынбаушылыққа 
итермелемеу керек. Бір салих кісі ұлынан ешнәрсе сұрамайтын. 
Себебі сұралғанда: «Бір нәрсені орындауын талап еткен 
кезімде, ұлымның маған қарсы шығуынан қорқамын. Қарсы 

---

ЖАНҰЯ
- 213 -
келетін болса, жаһаннамға лайық болады. Ал мен ұлымның 
тозақ отында жануына разы бола алмаймын» - деген екен. 
Хадис шәрифте: 
«Бақытты болудың белгілері мыналар: 
Салиха жар, айтқаныңа бағынатын бала-шаға, салих, 
адал дос»
- делінген. (Хаким)
 
Перзенттің де ақысы бар: 
Бір адам хазреті Омарға келіп, ұлынан шағымданады. 
Хазреті Омар бұл кісінің баласына айтады:
– Иманнан кейінгі бірінші міндетіміз ата-анамызды 
ренжітпеу. Олар қаншалықты жаман болса да, бүкіл нәрседен 
жоғары тұратын ақылары бар. Оларды ренжіткен адамның 
ғибадаттары қабыл болмайды. 
Мұсылман болып туылуымызға және мұсылман болып 
жетілуімізге себеп болған ата-анамызды ренжітсек жәннатқа 
қалай кіреміз? Олар бізді ұрысса да, жалынып олардың 
көңілдерін аулауымыз керек. Мұсылман ата-анамыз бізден 
разы болмағанша, Аллаһу та’аланың сүйікті құлы болу өте 
қиын.
– Йа Амир-ул муминин! Айтқандарыңды толығымен 
қабыл етемін. Бірақ баланың ата-анасында ешқандай ақысы 
жоқ па?
– Иә, баланың да ақысы бар. Үйленетін кезде баласына 
қызды немесе әйелді жақсы жанұядан таңдауы, баласына 
жақсы есім қоюы және дінін үйретуі керек.
Бала хазреті Омарға былай деп жауап берді:
– Әкем маған ешқандай тәрбие бермеді. Ал анам, қара 
нәсілді мәжусидің (отқа табынушының) қызы еді. Есімімді 
«Қарақоңыз» деп қойған. Аллаһу та’аланың кітабынан бір 
әріп те үйретпеді. Өкінішке орай, дінім жайында еш нәрсе 
білмеймін.
Сонда хазреті Омар баланың әкесіне қарап:
– Маған келіп ұлыңнан шағымданып жатсың. Ал негізінде 

---

ЖАНҰЯ
- 214 -
сен оның ақысын жеген екенсің. Ол саған жамандық етуден 
бұрын, сен өзің оған жамандық еткен екенсің,- дейді.
Сұрақ
: Кейбір адамдар: «Бала діни сабақтарды тек қана 
мектеп бітіргеннен кейін, тіпті университеттен кейін үйренуі 
керек. Одан бұрын үйренетін болса, ақылы айнып кетеді. 
Жаратылыстану білімдерін үйренуі және оған сенуі қиын 
болады» - дейді. Сонда балаларға кіші жасында дінді үйрету 
керек емес пе?
Жауап
: Жаратылыстану білімдері діни білімдерден бөлек 
емес. Жаратылыстану білімдері онсыз да Ислам ілімдерінің 
бір тармағы. Ислам ілімдерін үйренген адам жаратылыстану 
білімдерін де үйренеді. Әр мұсылман, бала-шағасына және 
қол астындағыларға дінін үйретуге жауапты. Бір хадис 
шәрифте былай делінген: