Сўз туркумлари ҳақида

Lug‘aviy va grammatik ma’noga ega bo‘lib, gapda biror gap bo‘lagi vazifasini bajaradigan so‘zlar mustaqil so‘zlardir.

Mustaqil so‘zlarda yuqorida sanab o‘tilgan har uchala xususiyat ham u yoki bu darajada mavjud.

Mustaqil so‘zlar quyidagilardir. Ot, sifat, son, olmosh, fe’l, ravish.

Lug‘aviy ma’noga ega bo‘lmagan so‘z va gaplarni o‘zaro bog‘lash, ularga qo‘shimcha ma’no berish uchun ishlatilib, gapda biror gap bo‘lagi vazifasida qo‘llanilmaydigavn so‘zlar yordamchi so‘zlar deyiladi. Yordamchi so‘zlarga predloglar, bog‘lovchilar, yuklamalar kiradi yordamchi so‘zlar lug‘aviy ma’no anglatmaydi.

Masalan: across (orqali), for (uchun)? But (lekin) da hech narsa tushunmaymiz. Biroq til tizimida bu so‘zlarning ham o‘ziga xos o‘rni bor. Ular so‘z va gaplarning o‘zaro munosabatlarini uyushtiradi, so‘z va gaplarni o‘zaro bog‘laydi, so‘zlarga ba’zan qo‘shimcha ma’no bo‘yog‘i beradi. Shunga ko‘ra, yordamchi so‘zlar ham til tizimida o‘ziga xos xususiyatlari bor bo‘lgan so‘zlardir.

Uchinchi so‘zlar guruhini oraliq turkum deb nomlashda bu so‘zlardagi ayrim mustaqil, ayrim yordamchi so‘zlarga xos xususiyatlari mavjudligi hisoblanadi. Modal so‘zlar, undov va his-hayajon, takliq so‘zlar shu guruhga kiradi.

Modal so‘zlar so‘zlovchining fikrga ega yoki fikrning borliqqa munosabatini ifodalaydi. Modal so‘zlar lug‘aviy ma’no bildirmasa-da, gapga qo‘shiladigan turli modal (tasdiq), (inkor), (tahmin), (gumon) ma’nolarini ifodalaydi. Undoq so‘zlar so‘zlovchining his-tuyg‘usini ifoda eta oladi. Ular hitob.yu haydash-chaqirish atamasi bo‘lmasa ham, ularning ifodasi bo‘la oladi.

Masalan: Oh! (oh), uhh (uh), wow (voy) undovlari zavqlanish, charchaganlik, ajablanish kabilarni ifodalaydi. Undovlarning bu xususiyatlari ularning mustaqil so‘zlarga yaqinligini gap bo‘lagi bo‘la olmasligi yordamchi so‘zlarga yaqinligini ko‘rsatadi.

Taqlid so‘zlar tovushga, sharpaga, bo‘lgan shartli taqlidni anglatadi. Taqlid asosda kelishda tushuncha hosil bo‘ladi. Ular gapda biror gap bo‘lagi vazifasida keladi. Umuman taqlid so‘zlar ayrim xususiyatlarga ko‘ra mustaqil so‘zlarga ega. Shuning uchun bu so‘zlar gapda gap bo‘lagi vazifasida ham, o‘zi mustaqil so‘z-gap shaklida ham keladi. Biroq bu so‘zlarda ham mustaqil so‘zlardagidek xususiyatlar to‘la shakllanmagan holda yordamchilarga xos belgilar ham mavjud. Ana shu xususiyatlar hisobga olingan holda modal, undov va taqlid so‘zlar oraliq turkum deb ataladi.

Ushbu bitiruv malakaviy ishida ingliz tilida so‘z turkumlari haqida gap borar ekan, yuqoridagi fyikrlarni jamlab, an’anaviy ingliz tili so‘z tushunchalarini tartibini sanab o‘tsak.

1. noun, 2. Adj, 3. The pronoun. 4. Numerals

5. The stative 6. The verb 7. The adv 8. prepositions

9. Conj-s 10. particles 11. modal words 12. Interj

Ushbu klassifikatsiya bizgacha yetib kelgan uch asosiy prinsip asosida o‘rganiladi.

1. meaning (ma’no), 2. form (tuzilishi) 3. function (vazifa)