Suyuqlik harakatida gidravlik qarshiliklar va naporlar yo`qolishi peja

Doiraviy quvurlarda uzunlik bo’yicha napor yo’qolishi. Doiraviy quvurlar uchun gidravlik radius quyidagicha bo’ladi:

Buni hisobga olsak, (7.12) formula
(8.13)
ko’rinishni oladi.
Ko’p sonli tajribalarga asosan fransuz muhandisi A. Darsi 1857 yilda, quvurlarda napor yo’qolishi tezlik naporiga proportsionalligini o’rnatdi va
(8.14)
formulani taklif etdi. Bu formulani odatda Darsi-Veysbax formulasi deyiladi. Bunda - tajriba yo’li bilan aniqlanadgan gidravlik qarshilik koeffitsienti.
(8.14) va (8.13) ifodalarn taqqoslab,
(8.15)
formulani hosil qilamiz. Bundan urinma kuchlanishlar tezlik kvadratiga to’g’ri proportsionalligi ko’rinadi.
(8.14) tenglamadagi koeffitsient ta’sir etadigan faktorlarga bog’liq bo’lishi kerak. Bu asosan suyuqlikning har xil laminar va turbulent rejimli harakatlarida namoyon bo’ladi.
Suyuqlikning quvurdagi tekis harakatida ekanligini hisobga olib, hamda (8.12) va (8.14) formulalarni tenglashtirib,



yoki ekanligini hisobga olib,
(8.16)
ekanligini hosil qilamiz.
Bundan gidravlik ishqalanish koeffitsienti oqimning o’rtacha tezligi bo’yicha hisoblanadigan ishqalanish kuchlanishining quvur devori dinamik bosimiga proportsional kattalik ekanligini ko’ramiz.


8.4. Suyuqlikning tekis harakatidagi oqimining o’rtacha
tezligi va sarfi.
Uzunlik bo’yicha napor yo’nalishining formulasini ekanligini hisobga olib quyidagicha yozamiz:
(8.17)
yoki
(8.17¹)
Suyuqlikning tekis harakatida oqimning o’rtacha tezligi oqim uzunligi bo’yicha o’zgarmaydi, hamda (8.17) ga asosan
(8.18)
bo’ladi.
va (8.19)
deb belgilaymiz.
C koeffitsient Shezi koeffitsienti deb ataladi.
(8.18) ga Shezi koeffitsienti va gidravlik nishabliklarni kiritib quyidagi suyuqlik oqimi tekis harakatining o’rtacha tezligi formulasini hosil qilamiz:
(8.20)
Tekis harakatdagi oqim uzunlik bo’yicha (8.14) napor yo’qolishi formulasi o’rniga quyidagi formulani ko’rsatish mumkin:

C Shezi koeffitsientining o’lchov birligi
, m^0.5/s.
Suyuqlikning tekis harakatidagi sarfi uchun Shezi formulasi quyidagi ko’rinishda bo`ladi:
(8.21)
(8.20) Shezi formulasini quyidagi ko’rinishda yozamiz:
(8.22)
kattalik dinamik tezlik deyiladi:
(8.23)
(8.22) dan
(8.24)
Darsi koeffitsienti uchun esa
(8.25)
u_* dinamik tezlik harakatning muhim harakateristikalaridan biri bo’lib hisoblanib, tekis harakatning xar qaysi konkret hollarida o’zgarmas kattalik bo’ladi.