Suyuqlanmalar va eritmalar elektrolizining amaliy qoyidalari va ulardan kimyoviy texnologiyada foydalanish

Suyuqlanmalar va eritmalar elektrolizining amaliy qoyidalari va ulardan kimyoviy texnologiyada foydalanish.

Reja:

• Elektroliz haqida tushuncha
• Eritma va suyuqlanmalarning elektrolizi
• Eritma orqali oʻtadigan tok

Elektroliz haqida tushuncha

• Elektrolit eritmasidan yoki suyultirilgan elektrolitdan elektr toki oʻtkazilganda sodir boʻladigan oksidlanish-qaytarilish jarayoniga elektroliz deb ataladi. Elektrolizning mohiyati shundan iboratki, anodda oksidlanish, katotda esa qaytarish jarayoni boradi. Elektolitlarning eritmalari yoki suyuqlanmalari har xil ishoradagi ionlar boʻlib, ular tartibsiz harakatlanadi.
• Agar elektolitlarning yoki suyuqlantirilgan eritmasiga M: NaCl eritmasiga grafitdan yasalgan elektrodlarni tushirib oʻzgarmas tok manbaiga ulansa Na+ ionlari anodga, Cl– ionlari katodga tomon harakatlanadi, Natijada natriy ionlari elektronlar olib qaytariladi Na+ +e =Na xlor ionlari esa elektronlar berib oksidlanadi 2Cl– – 2e = Cl2. Natijada katodda natriy metali, anodda xlor ajralib chiqadi. 2 Na+ +2Cl– = 2Na + Cl2. Bu reaksiya oksidlanish-qaytarilish reaksiyasi hisoblanadi. Anodda oksidlanish, katodda esa qaytarilish jarayoni boradi

Eritma orqali oʻtadigan tok

• Elektolitlarning eritmalari yoki suyuqlanmalarini tok oʻtganida kationlar katoddan elektronlar biriktirib oladilar, anionlar oʻz elektronlarini anodga beradi. Natijada elektr toki toʻxtovsiz oʻtib turadi. Elektrolitlar ikkinchi tur oʻtkazgichlar boʻlib ulardan elektr toki oʻtganida moddalar parchalanib boshqa moddalarga aylanadi. Ular ana shu xossalari bilan birinchi tur oʻtkazgichlaridan farq qiladilar. Eritmadagi ionlarning konsentrasiyasi qancha koʻp boʻlsa eritma orqali shuncha koʻp tok oʻtadi.
• Eritma orqali oʻtadigan tok miqdori ion zaryadiga bogʻliq, ya’ni ikki zaryadga ega boʻlgan ionlar 2 baravar ortiq, 3 zaryadli ionlar 3 baravar ortiq elektr miqdorini oʻtkazadi. Ionlarning harakat tezligi turlicha, ba’zilari tez ba’zilari sekin harakatlanadi va shunga koʻra ionlarning tashilishi turlicha. Н+, OHionlarining harakatchanligi boshqa ionlarga nisbatan ortiqroq ular elektrolizda elektrodlarga tezroq yetadi, shuning uchun kislota va asoslar eritmasi yaxshi va tez elektrolizlanadi va elektr tokini oʻtkazuvchanligi yaxshi.